Trzustka

Choroba trzustki tak jak cukrzyca długo pozostaje w ukryciu, a pierwsze objawy są niejednoznaczne i moga wskazywać na inne choroby.
Ostre zapalenie trzustki należy do grupy ostrych chorób jamy brzusznej. Przyczynami wystąpienia nagłego, ostrego zapalenia trzustki mogą być błędy dietetyczne oraz picie dużo alkoholu.
Przebieg choroby
Ostre zapalenie trzustki można podzielić na zapalenie o postaci łagodnej i ciężkiej. W przypadku postaci łagodnej objawy mogą ustąpić samoistnie po paru dniach. Wystarczy wtedy zastosować kilkudniową głodówkę. Przebieg ciężki choroby wiąże się powikłaniami i jest groźny dla życia. Po wyleczeniu wymagane jest stosowanie odpowiedniej, lekkostrawnej diety.
Wśród dodatkowych powikłań ostrego zapalenia trzustki wymienia się:
krwawienia wewnątrz jamy brzusznej, niewydolność nerek, niewydolność wielonarządowa, przetoki, problemy z jelitem grubym, ropienie, torbiele rzekome, zaburzenia oddychania, zaburzenia krzepliwości krwi, zakażenie.
Ciężka postać ostrego zapalenie trzustki
Leczenie ostrego zapalenia trzustki jest trudne i może spowodować zgon we wczesnej fazie choroby. Wymagana jest natychmiastowa hospitalizacja w oddziale chirurgicznym, gdzie prowadzi się leczenie farmakologiczne oraz ciągłą obserwację stanu zdrowia. Wykonywane są badania krwi i moczu, które pozwolą stwierdzić ze 100% pewnością rodzaj zaburzenia i zdiagnozować problemy z trzustką. Choremu podaje się następnie kroplówki, leki i odpowiednie enzymy. Wprowadza się również głodówkę. Leczenie łagodnej postaci przynosi dobre wyniki, a choroba nie pozostawia trwałych uszkodzeń trzustki. W przypadku postaci ciężkiej, u niektórych chorych już po wyleczeniu, wymagane jest prowadzenie długotrwałej terapii insulinowej i przyjmowanie substytutów enzymów trzustkowych.
Dieta po zapaleniu trzustki
Dziennie 5 posiłków: mała objętość posiłków, posiłki lekkostrawne, posiłki gotowane, nie wolno ich smażyć i dusić na tłuszczu, posiłki można piec w folii, ograniczenie soli w potrawach, ograniczenie smarowania pieczywa masłem, ograniczenie słodyczy, unikanie potraw tłustych, wyeliminowanie z diety alkoholu, wyeliminowanie z diety warzyw kapustnych i strączkowych oraz wzdymających, zabronione używanie ostrych przypraw, zmniejszenie ilości spożywanego błonnika pokarmowego.
Produkty dozwolone:
biały twarożek, drobne kasze, chude wędliny, chude mięso, dżemy, mleko odtłuszczone, kluski ziemniaczane, ziemniaki, oliwa z oliwek, ryż, ryby, pszenne pieczywo, słaba herbata, sałatki (bez ostrych sosów, majonezu), soki owocowe i warzywne, warzywa i owoce (również gotowane), zupy mleczne, zupy na wywarze warzywnym.
Przyprawy: wanilia, bazylia, koperek, cynamon.

Refluks

Refluks żołądkowo-przełykowy jest nieprzyjemną chorobą, która powoduje częste powracanie zawartości żołądka do przełyku. Nie jest schorzeniem niebezpiecznym, ale w przypadku częstych nawrotów należy zgłosić się do lekarza. Refluks może przyczynić się do zachorowania na raka gruczołowego przełyku, raka złącza żołądkowo-przełykowego oraz raka płaskonabłonkowego przełyku. Refluks może pojawić się w każdym wieku, częściej zapadają na nią kobiety w ciąży oraz osoby po czterdziestym roku życia.
1.Przyczyny powstawania refluksu żołądkowo-przełykowego na które sami mamy wpływ:
otyłość, ciąża, częste palenie papierosów i spożywanie alkoholu, częste spożywanie słodkich, tłustych i ostrych potraw. Spożywanie owoców cytrusowych w nadmiernych ilościach.
2. Przyczyny związane z innymi chorobami:
cukrzyca, zaburzenia hormonalne, przepuklina rozworu przełykowego, urazy klatki piersiowej, przewlekły kaszel, przewlekłe zapalenie krtani, zapalenie zatok, gardła oraz ucha środkowego, występowanie chrypki.
3. Przyczyny związane z przyjmowaniem leków:
leki stosowane w chorobie niedokrwiennej serca, leki na nadciśnienie tętnicze, leki stosowane w przypadku chorób płuc, środki antykoncepcyjne.
4. Przyczyny anatomiczne
Niesprawność zwieracza dolnego przełyku. Zwieracz nieprawidłowo działający umożliwia cofanie się kwaśnej treści żołądkowej aż do przełyku. Wada w budowie przełyku, przepuklina rozworu przełykowego przepony, kurczenie się zwieracza przełyku w nieodpowiednich momentach, powolne opróżnianie się żołądka.
Objawy refluksu żołądkowo-przełykowego
Podstawowym objawem choroby jest cofanie się treści żołądka do przełyku, która ma działanie żrące oraz kwaśny posmak.
Inne objawy: Ból podczas przełykania, nieprzyjemne pieczenie przełyku, problemy z przełykaniem pokarmu, pojawianie się zgagi. Może pojawić się ból w klatce piersiowej oraz za mostkiem. Zgaga najczęściej pojawia się w pozycji leżącej lub po powstaniu z tej pozycji.
Dieta na refluks
W chorobie refluksowej ważne jest zachowanie odpowiedniej diety. Nadwaga zaostrza objawy choroby i może je powodować. Należy więc jeść częściej mniejsze porcje pokarmu. Wskazana jest aktywność fizyczna. Należy unikać tłustego jedzenia oraz potraw smażonych na głębokim tłuszczu. Zrezygnujmy ze słodyczy i ostrych potraw. Nie korzystamy z używek (papierosów, alkoholu, itp.). Unikajmy czekolady, słodkich napojów gazowanych, ostrych papryczek, papryki czerwonej, ostrych i silnych przypraw.
Należy jeść wolno i dokładnie rozgryzać pokarm. Po posiłku zaleca się nieprzyjmowanie pozycji leżącej.
Z diety należy wyeliminować:
Cebulę, karczochy, mocną herbatę, kawę, napoje gazowane, ostre przyprawy (pieprz, curry, musztardę, chilli), owoce cytrusowe, pomidory, przetwory pomidorowe. Soki z owoców cytrusowych, szparagi, warzywa cebulowe. Leczenie refluksu żołądkowo-przełykowego
Leczenie refluksu żołądkowo-przełykowego polega na odpowiedniej farmakologii oraz na zmianie trybu życia i diety. Leki stosowane w chorobie to:
Leki łagodzące objawy refluksu, leki zmniejszające wydzielanie kwasu żołądkowego, leki zwiększające napięcie dolnego zwieracza przełyku.
Gastroskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego
Jeżeli leczenie farmakologicznie nie przyniesie spodziewanego efektu wykonuje się badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego. Badanie trwa w trakcie znieczulenia miejscowego około 20-30 minut. Możliwe jest leczenie chirurgiczne metodą laparoskopową.
Domowe sposoby na refluks: Picie naparu z kwiatu lipy, picie cieplej wody z miodem, picie wody z octem jabłkowym, picie siemienia lnianego. Spanie w pozycji półleżącej.

Wysoki indeks glikemiczny

Wysoki indeks glikemiczny powyżej 70	IG >70
biszkopty z cukrem, bułki, chipsy, cukier	70
fasolka szaparagowa	71
dynia gotowana, płatki śniadaniowe z dodatkami, kabaczek	75
pączki	76
herbatniki z cukrem	78
bób gotowany, cukierki żelki	80
miód, płatki kukurydziane, ziemniaki pieczone bez tłuszczu, marchew gotowana, gotowany seler, mąka biała	85
chleb bezglutenowy, ziemniaki puree, chipsy ziemniaczane, mąka ziemniaczana, bagietka	90
frytki, ziemniaki pieczone na tłuszczu	95
glukoza, skrobia modyfikowana	100
daktyle suszone	105
piwo	110

Indeks glikemiczny średni

Średni IG od 51- 70	IG 51-70
chleb orkiszowy, groszek zielony świeży	51
brzoskwinie z puszki, kiwi, mango	52
kukurydza	53
kasza gryczana gotowana, biszkopt	54
chleb żytni na zakwasie, makarony al dente, kukurydza z puszki, popcorn, otręby owsiane, banany, musztarda z cukrem	55
herbatniki maślane, ziemniaki młode gotowane, morele suszone, ciasteczka owsiane, płatki owsiane	57
chleb żytni pełnoziarnisty, chleb żytni razowy, owsianka	58
ciasto francuskie, czereśnie, papaja, morele	59
tłuste mleko, ryż brązowy gotowany	60
groszek zielony z puszki, lody	61
chrupki kukurydziane	63
ryż biały gotowany, wafle ryżowe	64
buraczki gotowane, chleb żytni, kuskus, ziemniaki w mundurkach, ziemniaki gotowane na parze, melon, rodzynki suszone	65
baton Mars, ananas, fanta	68
kasza manna, kasza jaglana ugotowana, kasza jęczmienna perłowa	69
coca-cola, cukier biały, napoje słodzone, kopytka, ziemniaki stare gotowane, chleb pszenny	70

Indeks glikemiczny niski - tabela

Wydane w 2021 zaktualizowane tabele IG podają obniżony indeks dla arbuza z 75 do 50. Dlatego podane poniżej dane należy przyjmować jako około lub w przybliżeniu. Tym bardziej, że różne dane oraz tabele różnią się nieznaczne i dotyczy to zarówno IG produktów spożywczych, jak i wartości samych przedziałów indeksów glikemicznych.
Np. niektóre źródła podają, że niski indeks jest do 40, a inne 50 lub 55. Wobec tych rozbieżności w tabeli poniżej przyjąłem wartość "średnią" do 50 dla niskiego indeksu glikemicznego produktów żywnościowych.
Ważne jest, żeby w przybliżeniu orientować się o wartościach IG i nie należy się przejmować, że jedne źródła np. dla jabłka podają indeks 30, a inne 35 (dlatego podałem średnią 33). Jest to nie duża różnica.

Niski IG do 50	IG do 50
jajka, herbata, kawa, majonez, morza, owoce, ryby, sery żółte i pleśniowe, śmietana kwaśna	0
tłuszcz roślinny i zwierzęcy, wino wytrawne (białe i czerwone), wołowina	0
ocet, przyprawy suszone (bazylia, oregano itp.), skorupiaki	5
awokado, pomidor, sałata, warzywa zielone	10
agrest złoty, brukselka, cebula, cukinia, cykoria, czarna porzeczka, grzyby, imbir	15
kalafior, kapusta, kapusta kiszona, kiełki, koper, korniszony bez cukru	15
jogurt naturalny bez cukru, fasolka pnąca, fasolka szparagowa	15
migdały, ogórek, oliwki, orzechy (włoskie, laskowe, nerkowca, pistacjowe)	15
orzeszki ziemne (fistaszki), papryczki chili, papryka	15
pesto, por, rzodkiew, seler naciowy, soja, szczaw, szparagi, tofu, szpinak	15
bakłażan, gorzka czekolada >80%, kakao bez cukru, karczochy, orzeszki ziemne	20
czekolada czarna 70%, grejpfrut, śliwki, groch i soczewica zielona gotowane	22
czereśnie	23
agrest niebieski, kasza perłowa, kiełki fasoli, maliny, truskawki, wiśnie, czerwona porzeczka	25
czerwona i zielona soczewica, masło z orzechów laskowych, mąka sojowa, pestki dyni	26
jogurt naturalny odtłuszczony	27
brukiew i rzepa (surowe), buraki czerwone surowe, ciecierzyca gotowana, czerwona soczewica	30
grejpfrut, gruszki, morele świeże, mleko chude, marmolada bez cukru	30
czosnek, marchew surowa, pomelo, pomidory, twaróg odtłuszczony	30
jabłko, fasola biała gotowana	33
biała i czarna fasola, brzoskwinie, dziki ryż, groszek zielony, jogurt naturalny, pomarańcza	35
jogurt owocowy, mąka z ciecierzycy, nasiona (siemie lniane, sezam, mak), pomidory suszone	35
musztardy z małą ilością cukru, np Dijon, nektarynki, pigwa, seler surowy (korzeń),	35
sok pomidorowy, dorsz gotowany, śliwki	38
sok jabłkowy, pomarańczowy, chleb i makaron razowy, kasza gryczana, makaron al dente, otręby, płatki owsiane surowe	40
morele, fasola z puszki, figi suszone, śliwki suszone, sok z marchwi,	40
owsianka na wodzie	42
budyń, sok z marchwi	43
musli, soczewica z puszki	44
spaghetti al dente, zielony groszek z puszki, ryż brązowy, żurawina	45
biszkopt, winogrona	46
ryż brązowy (inne źródło - 45), czekolada mleczna, kiwi, ryż basmati, sok jabłkowy bez cukru, surimi (paluszki krabowe)	50

Indeks glikemiczny (IG)

Indeks glikemiczny uśredniony jest to % wzrost stężenia glukozy we krwi po spożyciu porcji produktu zawierającej 50 g przyswajalnych węglowodanów (węglowodany ogółem - minus błonnik). Jako podstawę wyliczenia przyjęto glukozę, której wartość IG wynosi 100 (przyjęto, że po spożyciu 50 g glukozy poziom cukru we krwi wzrośnie o 100%).

Jest to wskaźnik pokazujący jak szybko po zjedzeniu pokarmu wzrasta poziom glukozy we krwi. Bardzo ważna jest ilość węglowodanów przyswajalnych pomniejszona o błonnik. Nie bójmy się wysokiego wskaźnika IG, np. 100 g arbuza ma ok. 7g węglowodanów. Arbus ma IG 72, to wg wyliczeń trzeba by zjeść ponad 600g arbuza, żeby osiągnąć tak wysoki indeks glikemiczny. Dla porcji 100g arbuza indeks glikemiczny wynosi ok. 12.
Jeszcze raz o wartości IG, która daje nam informację jak bardzo wzrośnie nam poziom cukru we krwi po dwóch godzinach od posiłku. Gdy zjemy coś o wysokiej wartości IG, cukier ostro idzie w górę, a organizm broniąc się produkuje większą ilość insuliny.
Zwiększona ilość insuliny powoduje bardzo szybki spadek poziomu cukru. Mając niski poziom cukru znowu jesteśmy głodni. I tu zamyka się błędne koło. Wtedy największym błędem jest spożywanie słodyczy, lepiej jest zjeść coś co wolno uwalnia cukier. Przy wolnym wzroście glukozy ilość wydzielanej insuliny jest niewielka. Mniejsza ilość insuliny zapewnia nam mniejszy głód oraz większe spalanie tłuszczu. Każda żywność posiada wartości odżywcze i kaloryczne.
Stosując dietę niskokaloryczną może okazać się, że wcale nie ubywa nam kilogramów. Okazuje się, że również indeks glikemiczny (IG) jedzenia ma duży wpływ na naszą wagę.
Dla chorych na cukrzycę ten indeks jest bardzo ważny, bowiem w zależności co zjemy, po godzinie możemy mieć średni lub wysoki poziom cukru. Jedząc produkty zawierające węglowodany (cukry) w przewodzie pokarmowym przetwarzane są w cukier prosty, czyli w glukozę. Do krwi, a z niej do komórek jako źródło energii cukier prosty może trafić tylko w postaci glukozy. Ilość glukozy w organizmie musi być ciągle na odpowiednim poziomie. Indeks glikemiczny dotyczy tylko węglowodanów (produkty zbożowe, warzywa, owoce, rośliny strączkowe, orzechy).
IG nie dotyczy białek i tłuszczów, bowiem w zasadzie nie wpływają na poziom glukozy we krwi. Jak rozumieć wartość IG w produktach?
Te wartości różnych produktów zostały ustalone podczas długich badań. Gdy po jedzeniu we krwi pojawia się nowa dawka glukozy, trzustka wydziela insulinę, która "zabiera" właśnie glukozę do komórek, gdzie jest spalana. Jeżeli wytwarzanie insuliny jest zaburzone mamy wtedy do czynienia z cukrzycą.
IG a waga - podstawowa wiedza
Gdy zjemy żywność o IG powyżej 70, obecne w niej węglowodany są szybko trawione i wchłonięte, powodując gwałtowny wzrost poziomu cukru (glukozy) we krwi. Trzustka reagując wydziela duże ilości insuliny, by jak najszybciej przetransportować glukozę do komórek. W wyniku tej reakcji następuje gwałtowne zmniejszenie glukozy we krwi (hipoglikemia), co objawia się głodem. Na głód reagujemy ponownym jedzeniem żywności o wysokim IG. Znowu następuje szybki wzrost stężenia cukru, i tak w koło. Nadmiar cukru nasz organizm przetwarza na tłuszcz, który nie jest spalany, bowiem duża ilość insuliny we krwi hamuje spalanie tłuszczy. W efekcie zaburzonego procesu prawidłowego stężenia poziomu glukozy we krwi tyjemy.
IG niskie lepsze i zdrowsze, ale pamiętajmy o ładunku glikemicznym (ŁG), czyli ile czego zjemy!
Wzór na ładunek glikemiczny ŁG= (węglowodany przyswajalne w g x IG produktu) : 100 ŁG dla banana = (21,8x55)/100=11,99 Węglowodany przyswajalne, np. 100g banana ma ogólnie 23,5g węglowodanów i 1,7g błonnika, to 23,5-1,7=21,8g węglowodanów przyswajalnych. Truskawi mają w 100g 5,4g węglowodanów przyswajalnych. Łączymy teraz banany i truskawki i mamy razem 200g. Razem mamy węglowodanów przyswajalnych w tym musie bananowo truskawkowym: 21,8+5,4=27,2g.
Obliczymy procentowy udział w musie: 🍌 x=(21,8/27,2)*100=80,14%, 🍓 x=(5,4/27,2)*100=19,86%
Teraz obliczymy IG dla całego musu. IG 🍌 55 x 80,14%/100=44,07 🍓 25 x 19,86%/100=4,96
Dodajemy IG banana i truskawek 44,07 + 4,96 =49,03 i jest to IG dla całego musu. Znając ilość węglowodanów i błonnika produktów możemy sami wyliczyć IG całego posiłku.
Dodam tylko, że niektóre wartości podawane w tabelach minimalnie się różnią. Jeżeli chcemy utrzymać prawidłową wagę, to wybierajmy produkty o niskim IG, czyli do 50 - glukoza uwalnia i wchłania się do krwi powoli. Powoduje to powolny i stopniowy wzrost poziomu cukru we krwi w dłuższym okresie czasu, co zapobiega gwałtownym wyrzutom insuliny. Przez dłuższy czas czujemy sytość, co chroni nas przed podjadaniem.
Jednak nie każdą żywność z niskim IG możemy jeść dowoli, np. orzeszki arachidowe, czekolada itp. ponieważ zawierają dużo tłuszczu. Również trzeba pamiętać, że niektóra żywność podana obróbce termicznej zwiększa swoją wartość glikemiczną. Marchew, buraki gotowane mają wysoki indeks glikemiczny, ale za to są niskoenergetyczne i posiadają wysoką wartość odżywczą. Ziemniaki w postaci frytek oraz smażone również mają wysoki IG. Nawet gotowane stare ziemniaki mają wysoki IG i dlatego lepiej jest jeść młode gotowane w mundurkach. Jednak na ziemniaki gotowane jest sposób - należy je wstawić do lodówki na 24h (powstaje skrobia oporna), a później lekko podgrzać. Im mocniej jest rozgotowane jedzenie, tym ma wyższy IG. Najlepiej jest wszystko gotować al dente.
Dla utrzymania prawidłowej wagi najlepiej jest zrezygnować całkowicie z produktów o wysokim IG, ale nie zawsze. Trzeba wiedzieć, że łączenie porcji, np. dwóch produktów o IG 70 i IG 30, daje nam średnią IG 50. Pamiętajmy też, że produkty różnią się zawartością węglowodanów i korzystanie tylko z IG prowadzi do nieścisłości pod kątem zmian glikemii. Dokładniejszą informację pod względem zmian poziomu glukozy i insuliny we krwi po spożyciu posiłku określa ładunek glikemiczny (ŁG).
Co ma wpływ na indeks glikemiczny?
a) rodzaj i wielkość cząstek skrobi (przy mniejszych cząstkach skrobi indeks jest wyższy),
b) dojrzałość warzyw i owoców (bardziej dojrzałe mają wyższy indeks),
c) występowanie błonnika w pokarmie (rozpuszczalne frakcje błonnika obniżają IG),
d) obróbka termiczna (bardziej rozgotowane produkty mają wyższy IG).

Jaka dieta dla cukrzyka?

Cukier (glukoza) to energia dla naszego organizmu, ale wiąże to się też z problemami. Po spożyciu pokarmu rośnie we krwi poziom cukru i trzustka zaczyna produkować insulinę. Insulina pomaga transportować cukier do komórek, gdzie zostanie przetworzony na energię i wtedy jego poziom we krwi spada. Z czasem lub nawet od dziecka ta funkcja organizmu źle działa i jesteśmy zmuszeni działać przeciw temu. W tym miejscu przybliżę dietę w czasie zagrożenia cukrzycą i gdy już ją mamy. Inne aspekty tej choroby opisałem na tej stronie, wystarczy spojrzeć na nagłówki.
Jaką dietę wdrożyć, żeby stężenie cukru było w normie?
Najszybciej wchłaniają się z przewodu pokarmowego cukry proste, które niespalone odkładają się w komórkach oraz w postaci tłuszczu, powodując nadwagę. Na pewno należy zrezygnować ze wszelkich słodyczy (ciasta, czekolada, miód, napoje słodzone, soki, lody) oraz słodkie owoce, np. winogrona. Jeżeli już chcemy coś słodkiego z owoców, to tylko w małych, np. banan, ale słabo dojrzały. Należy zrezygnować też z produktów mącznych na bazie mąki mocno oczyszczonej: białe pieczywo, makarony, naleśniki. Należy wybierać produkty na bazie mąki mało oczyszczonej: pieczywo ciemne itd.
Należy ograniczyć spożywanie tłuszczów zwierzęcych (boczek, słonina, smalec, tłuste mięso, śmietana, masło, margaryny, żółte sery) zastępując je tłuszczami roślinymi, ale trzeba pamiętać, że to nadal są tłuszcze.
Spożywajmy ryby, chude mięso, najlepiej drobiowe, mleko i nabiał z niską zawartością tłuszczu. W diecie związanej z cukrzycą ważny jest błonnik, który spowalnia trawienie i wchłanianie glukozy, co hamuje nagły wzrost cukru we krwi i dlatego nie następuje nagły wyrzut insuliny.
W błonnik bogate są ciemne pieczywa i makarony, kasze, orzechy, płatki owsiane oraz warzywa (pomidory, ogórki, brokuł, kalafior, sałata, kapusta). Bogate w błonnik są również ziemniaki, czerwone buraki, ale należy ograniczyć do minimum w tej diecie. Owoce najlepiej spożywać porcjami i mało dojrzałe. Posiłki dzielimy na minimum 4 dziennie i bez podjadania między nimi, ale należy popijać wodę, herbatki (owocowe też), oczywiście niesłodzone.
To tylko ogólne zalecenia, bardziej szczegółowych udzieli nam lekarz w zależności od zaawansowanej choroby.

Nietolerancja fruktozy

Przyczyna nietolerancji fruktozy Co jest przyczyną nietolerancji fruktozy i jak przebiega leczenie oraz jaka jest zalecana dieta? Glukoza — norma 70-100 mg/dl (3.9-5.6 mmol/l) Fruktoza jest cukrem owocowym z grupy cukrów prostych, które znajdują się w produktach spożywczych (owoce, miód).
Nietolerancja fruktozy to upośledzone wchłanianie cukru owocowego (fruktozy) przez organizm. Przy tym problemie mamy do czynienia z dwoma zaburzeniami: niewłaściwe wchłanianie fruktozy w przewodzie pokarmowym i zaburzenia metabolizmu fruktozy (wrodzona choroba z przyczyn genetycznych).
Nietolerancji fruktozy nie da się uleczyć, ale można łagodzić z jej objawy dietą. Z fruktozą ma związek sacharoza (buraki cukrowe, trzcina cukrowa i inne warzywa, owoce oraz produkty zbożowe), która jest dwucukrem, zbudowanym z cząsteczek glukozy oraz fruktozy.
Jakie występują objawy przy nietolerancji fruktozy?
Fruktoza, która nie zostanie wchłonięta w jelicie cienkim, ląduje w grubym, a tam fermentuje z udziałem bakterii jelitowych. Powoduje to produkcję kwasów i gazów (wodór, metan, CO2). Efektem jest uczucie nieprzyjemnego przelewania się, wzdęcia i ból brzucha. Duże stężenie gazów w jelitach wręcz rozsadza nam brzuch. Nietolerancja fruktozy może spowodować zanik łaknienia, złą formę, niedowagę itd.
Dieta przy nietolerancji fruktozy
Ograniczyć trzeba spożywanie fruktozy (cukier, owoce-jabłka, gruszki, winogron, rodzynki itd.), soków owocowych, miodu, napojów i produktów słodzonych syropem fruktozowym i fruktozą. Możemy jeść: mięso, wyroby mięsne: drób, wieprzowina, wołowina, tłuste i chude ryby (dorsz, łosoś, makrela), naturalne przetwory mleczne (jogurt, maślanka, kefir), sery twarogowe, jajka, tłuszcze roślinne, produkty zbożowe o niskiej zawartości fruktozy — ryż, płatki owsiane, chleb żytni, kasza gryczana, wybrane warzywa (szparagi, szpinak, seler, sałata, kalafior, warzywa korzeniowe) oraz niektóre owoce w niewielkich ilościach (brzoskwinie, śliwki, cytrusy, morele, nektarynki, jagody, maliny, truskawki, kiwi, ananasy, żurawina, banany). Nie spożywamy owoców z dużą zawartością fruktozy (jabłka, gruszki, arbuzy, winogrona, owoce suszone), przetworów słodzonych fruktozą (dżemy, soki, syropy), pietruszki, marchewki, groszku zielonego, miodu, syropów, jogurtów owocowych itd.
Wrodzona nietolerancja fruktozy — fruktozemia
Są to nieuleczalne zaburzenia metabolizmu fruktozy o podłożu genetycznym ze skutkiem ciężkiej hipoglikemii. Objawy pojawiają s ię u niemowląt w czasie wdrożenia do karmienia soków owocowych, odżywek z dodatkiem sacharozy.
Nie wolno spożywać owoców, miodu, cukru i produktów słodzonych cukrem oraz warzyw i przetworów: soja, groszek zielony, keczup, warzywa w puszce.
Możemy jeść szparagi, szpinak, seler, sałata, kalafior, ziemniaki, ogórki, rzodkiewki oraz w małych ilościach pomidory, kapustę, pory, dynię, cebulę, brukselkę, fasolę szparagową i groch. Do słodzenia potraw należy używać glukozy.

Jak zmniejszyć ryzyko stania się cukrzykiem?

Gdy jesteśmy zdrowi, róbmy raz w roku badanie krwi (lipidogram), poziomu glukozy oraz moczu. W razie złych wyników szybciej zareagujemy. Osoby obciążone genetycznie, np. cukrzycą robią takie badanie w tym kierunku częściej (trzykrotne oznaczenie insuliny we krwi, test glukozowy).
Jedzmy mniej obfite posiłki systematycznie co 3-4 godziny. Zapomnijmy o słodyczach i unikajmy cukrów prostych (sacharoza, fruktoza, syropy fruktozowe itd.). Unikajmy żywności z białej mąki (pieczywo, makarony), wybierając te z mąki pełnoziarnistej, żytniej oraz razowej.
Potrawy gotowane al dente mają niższy indeks glikemiczny, dlatego nie należy ich zbytnio długo gotować, a warzywa (czosnek, marchew i inne) najlepiej jeść na surowo. Gdy nie możemy poradzić sobie z głodem między posiłkami, ratujmy się wodą, herbatą (z cytryną), kawą z dodatkiem cacao (kakao zmniejsza zagrożenie insulinoopornością), cynamonu. Wskazana jest również kawa zbożowa typu kujawianka. Kawa, oczywiście niesłodzona, pita po posiłku stymuluje rozkład cukrów w organizmie.
Wykorzystujmy każdą chwilę na spacer, najlepiej taki w szybkim rytmie. Przebywając w mieszkaniu, też możemy zafundować sobie trochę ruchu, o ile zdrowie nam na to pozwala, np. co godzinę przez 5 minut można pochodzić, zrobić skłony, przysiady, zrobić kilka głębokich wdechów i wydechów. Krótkie przerwy w siedzeniu doceni też nasz kręgosłup, mięśnie i stawy.
Teraz czas na spanie, najlepiej 7-8 godzin w przybliżonej porze czasowej, ale zawsze przed północą. Nie stosujmy na sen lampki wina lub innego alkoholu, ale możemy zrobić sobie relaksującą kąpiel z pachnącymi ziołami.

Leczenie stanu przedcukrzycowego

Najgroźniejszym powikłaniem nieleczonego stanu przedcukrzycowego jest rozwinięcie pełnoobjawowej cukrzycy typu II. Zmiana stylu życia na zdrowy w większości przypadków pomaga powrócić poziomowi glukozy we krwi do normy lub zapobiec jego wzrostowi do poziomów obserwowanych w cukrzycy. Jednakże u części osób, nawet mimo zmiany trybu życia, cukrzyca typu II ostatecznie się rozwinie.
Zalecenia dla osób ze zdiagnozowanym stanem przedcukrzycowym obejmują:
- zdrową dietę zaleca się ograniczenie żywności bogatotłuszczowej i wysokokalorycznej na rzecz pożywienia bogatego w błonnik.
Jedzmy mniej węglowodanów, pijmy ocet (jabłkowy codzienne picie dwóch łyżek octu jabłkowego zapobiega nagłym wzrostom insuliny we krwi po jedzeniu - opóźnia trawienie i powoduje łagodne stopniowe wchłanianie cukru) oraz zieloną herbatę. Unikajmy cukru pod każdą postacią - glukoza, fruktoza, sacharoza, syrop glukozowo-fruktozowy - zwiększenie aktywności fizycznej celem jest 30-60 minutowa aktywność fizyczna każdego dnia (spacerów, jazdy rowerem, pływanie). Przerwy od aktywności fizycznej nie powinny być dłuższe niż 2 dni.
Redukcja masy ciała już o 10% w znaczący sposób może obniżyć ryzyko rozwinięcia cukrzycy typu II.
Leczenie farmakologiczne tylko wówczas, gdy zmiana stylu życia okaże się nieskuteczna.
W przypadku cukrzycy typu I zazwyczaj nie występują objawy ostrzegawcze, a choroba atakuje znienacka. Natomiast w cukrzycy typu II to właśnie stan przedcukrzycowy jest momentem, w którym pojawiają się objawy alarmowe. Mogą one pomóc w postawieniu szybkiej diagnozy i co ważne, zmotywować do szybkiej i trwałej zmiany stylu życia, a dzięki temu odroczyć lub całkowicie zapobiec rozwojowi pełnoobjawowej cukrzycy.
1. Obniżenie cukru we krwi za pomocą insuliny
Szybkie obniżenie poziomu glukozy we krwi - najbardziej skuteczne jest zastosowanie insuliny. Rodzaje insuliny dzielimy na insuliny szybko działające, o pośrednim czasie działania i długo działające. Najszybciej działają tzw. szybko działające analogi insuliny ludzkiej, które rozpoczynają swój efekt w czasie od 5 do 15 minut od wstrzyknięcia. Insulina jest podawana w podskórnych wstrzyknięciach w standardowej terapii, jednak w niektórych stanach nagłych, takich jak kwasica, śpiączka ketonowa czy nieketonowa hiperglikemia hiperosmolalna, może być konieczne dożylne podanie insuliny. Stany te wymagają leczenia w warunkach szpitalnych i w przypadku ich podejrzenia należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem lub wezwać pogotowie.
2. Metody niefarmakologiczne obniżania cukru we krwi Nie wszyscy cukrzycy stosują insulinę. Większość chorych na cukrzycę typu II przyjmuje doustne leki przeciwcukrzycowe w celu normalizacji poziomu glukozy we krwi. W przypadku wystąpienia zbyt wysokiego cukru we krwi, można obniżyć go poprzez zastosowanie się do poniższych wskazówek. Wypić 1-2 szklanki wody, woda rozcieńcza krew i zmniejsza stężenie glukozy w krwi. Zwiększona ilość przyjętych płynów pobudza diurezę, czyli produkcję moczu, a to z kolei pozwala na wypłukanie z organizmu nadmiaru cukru. Nie należy przekraczać zalecanych 1-2 szklanek wody w krótkim czasie, aby nie doprowadzić do zbyt szybkiego obniżenia poziomu cukru. Po 15 minutach należy powtórzyć pomiar glukozy.
Warto również wykonywać ćwiczenia fizyczne przez co najmniej 10 minut. Wysiłek powoduje zużycie dostępnego cukru, gdyż wykorzystuje go do produkcji energii. Wysiłek nie powinien być zbyt forsowny, bo może doprowadzić do hipoglikemii. W związku z tym po ćwiczeniach należy ponownie zmierzyć poziom glukozy we krwi. Kiedy poziom glukozy przekracza 240 mg/dl (szczególnie u osób z cukrzycą typu 1) i doszło do wytworzenia ciał ketonowych, glukoza po wysiłku fizycznym może zwiększyć się.
Osoby z cukrzycą typu I, u których poziom cukru jest wyższy nić 240 mg/dl chcą stosować wysiłek fizyczny jako sposób na obniżenie poziomu glukozy, powinny zbadać mocz (np. za pomocą próbek do domowego użytku) na obecność ketonów. Bardzo ważne jest, aby pamiętać o ponownym wykonaniu pomiaru glukozy we krwi po zastosowaniu jednej z powyższych metod. W efekcie obniżania poziomu glukozy może dojść do hipoglikemii, zwłaszcza w przypadku przedłużonego lub intensywnego wysiłku fizycznego. Najlepszą metodą zapobiegania zwyżkom stężenia cukru we krwi jest stosowanie się do zalecanej terapii - regularne przyjmowanie leków przeciwcukrzycowych i przestrzeganie zaplanowanej diety.
3. Obniżenie cukru we krwi w stanach wyjątkowych
W szczególnych sytuacjach poziom cukru we krwi może nie obniżyć się zgodnie z oczekiwaniem. Należy wówczas powstrzymać się od spożywania pokarmów. Jeżeli po kilku godzinach od podjętych działań poziom cukru wciąż jest podwyższony i towarzyszą mu poniższe objawy dodatkowe, konieczny jest natychmiastowy kontakt z lekarzem lub wezwanie pogotowia.
Niepokojące objawy:
nudności, wymioty, poważna biegunka, zaburzenia myślenia i widzenia. Nieleczona hiperglikemia może spowodować zagrażające życiu odwodnienie i utratę przytomności tzw. śpiączkę cukrzycową.
Obniżanie poziomu cukru we krwi przy zakażeniu lub urazie
W niektórych sytuacjach wyjątkowych, jak ciężkie zakażenie czy uraz, zwiększa się zapotrzebowanie na insulinę. Efektem może być hiperglikemia, czyli podwyższony poziom cukru we krwi. Współistnienie w cukrzycy ostrego zakażenia, stanu po urazie lub zabiegu operacyjnym wymaga odpowiedniej modyfikacji postępowania. W przypadku cukrzycy typu I należy najczęściej zwiększyć dawkę insuliny, pamiętając o odpowiednim spożywaniu kalorii.
Chorujący na cukrzycę typu II leczoną lekami doustnymi mogą mieć na czas choroby wprowadzoną insulinę, najczęściej w postaci mieszanek insulin szybko i długo działających.
Zasady bezpieczeństwa przy obniżaniu poziomu cukru we krwi
Stosując insulinę, a w szczególności chcąc szybko obniżyć poziom glukozy we krwi, należy pamiętać o zachowaniu zasad bezpieczeństwa. Bardzo łatwo jest podać zbyt dużą dawkę insuliny. Zdarza się, że insulina działa silniej niż przewidywano. Zbyt gwałtowne obniżenie cukru we krwi może doprowadzić do wystąpienia hipoglikemii, czyli zbyt niskiego stężenia glukozy w krwi.
Objawy hipoglikemii to między innymi:
uczucie zmęczenia, częste ziewanie, problemy z myśleniem i mówieniem, zaburzenia koordynacji ruchowej, wzmożone pocenie się, bladość skóry, omdlenie, zaburzenia świadomości. Z powodu zagrożenia hipoglikemią, osoby chorujące na cukrzycę powinny zawsze mieć przy sobie co najmniej 15 gramów szybko wchłaniających się węglowodanów. Przykłady odpowiednich przekąsek to: ok. szklanka słodkiego napoju (nie dietetycznego!) lub soku owocowego, 2 łyżeczki rodzynek, 1 szklanka mleka, 5 landrynek, 3 tabletki glukozy po 5 g.
Metodą na najszybsze i najbardziej skuteczne obniżenie poziomu glukozy we krwi jest zastosowanie szybko działającej insuliny. Należy przy tym zachować szczególną ostrożność, aby nie doprowadzić do hipoglikemii, czyli nadmiernego spadku cukru. Nie zawsze jednak istnieje konieczność podawania insuliny. Skuteczne obniżenie poziomu cukru można uzyskać również zwiększając wysiłek fizyczny, przyjmując dodatkową ilość płynów czy też spożywając pokarm z dużą zawartością białka.
W każdym przypadku przedłużania się hiperglikemii lub wystąpienia niepokojących objawów związanych ze zbyt niskim poziomem cukru we krwi, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Pamiętajmy, że lepiej zapobiegać niż leczyć. Osoby chore na cukrzycę typu I powinny przestrzegać diety i kontrolować cukier zamiast walczyć z jego zbyt wysokim poziomem. W przypadku gdy jego poziom jest wyższy niż 200 mg/dl i nie udaje się go szybko obniżyć, a dodatkowo występują objawy kliniczne, należy jak najszybciej wezwać lekarza.

Objawy i przyczyny stanu przedcukrzycowego

Objawy stanu przedcukrzycowego
- w zdecydowanej większości przypadków stan przedcukrzycowy nie daje zauważalnych objawów. Najczęściej diagnoza stawiana jest dzięki wykonaniu badań przesiewowych. Jednym z widocznych objawów, które mogą świadczyć o stanie przedcukrzycowym, jest ciemniejsza skóra na określonych częściach ciała, takich jak pachy, kark, kolana, łokcie.
Inne objawy są wspólne dla stanu przedcukrzycowego i cukrzycy: senność, zmęczenie, wzmożone pragnienie, wzmożony apetyt, zwiększona ilość oddawanego moczu, zaburzenia wzroku. Żadnych objawów nie należy ignorować.
Czynniki ryzyka rozwoju stanu przedcukrzycowego są wspólne z czynnikami ryzyka cukrzycy typu II. Badania przesiewowe należy wykonywać co 3 lata powyżej 45-go roku życia u każdego.
Badania raz w roku robią osoby, z grupy podwyższonego ryzyka: - cukrzyca występująca u członka rodziny rodziców, rodzeństwa, - nadwaga lub otyłość BMI powyżej 25 kg/m2, obwód talii powyżej 80 cm u kobiet lub 94 cm u mężczyzny, - dyslipidemia (nieprawidłowy profil lipidowy) stężenie HDL <40 mg/dl [<1,0 mmol/l] i/lub triglicerydów >150 mg/dl [1,7 mmol/l], - nadciśnienie tętnicze (140/90 mm Hg), mała aktywność fizyczna, bezdech senny, problemy położniczo-ginekologiczne u kobiet, takie jak: przechorowanie cukrzycy ciążowej w ciąży, urodzenie dziecka o masie wyższej niż 4 kg, zespół policystycznych jajników (POCS).
Przyczyny stanu cukrzycowego
- dokładne przyczyny rozwoju stanu przedcukrzycowego nie są znane. Obciążenie rodzinne i genetyczne wskazywane jest jako główny czynnik prowadzący do rozwoju stanu cukrzycowego. Duży wpływ na rozwój tego stanu ma także otyłość, zwłaszcza brzuszna, oraz siedzący, nieaktywny tryb życia.