Leczenie stanu przedcukrzycowego

Najgroźniejszym powikłaniem nieleczonego stanu przedcukrzycowego jest rozwinięcie pełnoobjawowej cukrzycy typu II. Zmiana stylu życia na zdrowy w większości przypadków pomaga powrócić poziomowi glukozy we krwi do normy lub zapobiec jego wzrostowi do poziomów obserwowanych w cukrzycy. Jednakże u części osób, nawet mimo zmiany trybu życia, cukrzyca typu II ostatecznie się rozwinie.
Zalecenia dla osób ze zdiagnozowanym stanem przedcukrzycowym obejmują:
- zdrową dietę zaleca się ograniczenie żywności bogatotłuszczowej i wysokokalorycznej na rzecz pożywienia bogatego w błonnik.
Jedzmy mniej węglowodanów, pijmy ocet (jabłkowy codzienne picie dwóch łyżek octu jabłkowego zapobiega nagłym wzrostom insuliny we krwi po jedzeniu - opóźnia trawienie i powoduje łagodne stopniowe wchłanianie cukru) oraz zieloną herbatę. Unikajmy cukru pod każdą postacią - glukoza, fruktoza, sacharoza, syrop glukozowo-fruktozowy - zwiększenie aktywności fizycznej celem jest 30-60 minutowa aktywność fizyczna każdego dnia (spacerów, jazdy rowerem, pływanie). Przerwy od aktywności fizycznej nie powinny być dłuższe niż 2 dni.
Redukcja masy ciała już o 10% w znaczący sposób może obniżyć ryzyko rozwinięcia cukrzycy typu II.
Leczenie farmakologiczne tylko wówczas, gdy zmiana stylu życia okaże się nieskuteczna.
W przypadku cukrzycy typu I zazwyczaj nie występują objawy ostrzegawcze, a choroba atakuje znienacka. Natomiast w cukrzycy typu II to właśnie stan przedcukrzycowy jest momentem, w którym pojawiają się objawy alarmowe. Mogą one pomóc w postawieniu szybkiej diagnozy i co ważne, zmotywować do szybkiej i trwałej zmiany stylu życia, a dzięki temu odroczyć lub całkowicie zapobiec rozwojowi pełnoobjawowej cukrzycy.
1. Obniżenie cukru we krwi za pomocą insuliny
Szybkie obniżenie poziomu glukozy we krwi - najbardziej skuteczne jest zastosowanie insuliny. Rodzaje insuliny dzielimy na insuliny szybko działające, o pośrednim czasie działania i długo działające. Najszybciej działają tzw. szybko działające analogi insuliny ludzkiej, które rozpoczynają swój efekt w czasie od 5 do 15 minut od wstrzyknięcia. Insulina jest podawana w podskórnych wstrzyknięciach w standardowej terapii, jednak w niektórych stanach nagłych, takich jak kwasica, śpiączka ketonowa czy nieketonowa hiperglikemia hiperosmolalna, może być konieczne dożylne podanie insuliny. Stany te wymagają leczenia w warunkach szpitalnych i w przypadku ich podejrzenia należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem lub wezwać pogotowie.
2. Metody niefarmakologiczne obniżania cukru we krwi Nie wszyscy cukrzycy stosują insulinę. Większość chorych na cukrzycę typu II przyjmuje doustne leki przeciwcukrzycowe w celu normalizacji poziomu glukozy we krwi. W przypadku wystąpienia zbyt wysokiego cukru we krwi, można obniżyć go poprzez zastosowanie się do poniższych wskazówek. Wypić 1-2 szklanki wody, woda rozcieńcza krew i zmniejsza stężenie glukozy w krwi. Zwiększona ilość przyjętych płynów pobudza diurezę, czyli produkcję moczu, a to z kolei pozwala na wypłukanie z organizmu nadmiaru cukru. Nie należy przekraczać zalecanych 1-2 szklanek wody w krótkim czasie, aby nie doprowadzić do zbyt szybkiego obniżenia poziomu cukru. Po 15 minutach należy powtórzyć pomiar glukozy.
Warto również wykonywać ćwiczenia fizyczne przez co najmniej 10 minut. Wysiłek powoduje zużycie dostępnego cukru, gdyż wykorzystuje go do produkcji energii. Wysiłek nie powinien być zbyt forsowny, bo może doprowadzić do hipoglikemii. W związku z tym po ćwiczeniach należy ponownie zmierzyć poziom glukozy we krwi. Kiedy poziom glukozy przekracza 240 mg/dl (szczególnie u osób z cukrzycą typu 1) i doszło do wytworzenia ciał ketonowych, glukoza po wysiłku fizycznym może zwiększyć się.
Osoby z cukrzycą typu I, u których poziom cukru jest wyższy nić 240 mg/dl chcą stosować wysiłek fizyczny jako sposób na obniżenie poziomu glukozy, powinny zbadać mocz (np. za pomocą próbek do domowego użytku) na obecność ketonów. Bardzo ważne jest, aby pamiętać o ponownym wykonaniu pomiaru glukozy we krwi po zastosowaniu jednej z powyższych metod. W efekcie obniżania poziomu glukozy może dojść do hipoglikemii, zwłaszcza w przypadku przedłużonego lub intensywnego wysiłku fizycznego. Najlepszą metodą zapobiegania zwyżkom stężenia cukru we krwi jest stosowanie się do zalecanej terapii - regularne przyjmowanie leków przeciwcukrzycowych i przestrzeganie zaplanowanej diety.
3. Obniżenie cukru we krwi w stanach wyjątkowych
W szczególnych sytuacjach poziom cukru we krwi może nie obniżyć się zgodnie z oczekiwaniem. Należy wówczas powstrzymać się od spożywania pokarmów. Jeżeli po kilku godzinach od podjętych działań poziom cukru wciąż jest podwyższony i towarzyszą mu poniższe objawy dodatkowe, konieczny jest natychmiastowy kontakt z lekarzem lub wezwanie pogotowia.
Niepokojące objawy:
nudności, wymioty, poważna biegunka, zaburzenia myślenia i widzenia. Nieleczona hiperglikemia może spowodować zagrażające życiu odwodnienie i utratę przytomności tzw. śpiączkę cukrzycową.
Obniżanie poziomu cukru we krwi przy zakażeniu lub urazie
W niektórych sytuacjach wyjątkowych, jak ciężkie zakażenie czy uraz, zwiększa się zapotrzebowanie na insulinę. Efektem może być hiperglikemia, czyli podwyższony poziom cukru we krwi. Współistnienie w cukrzycy ostrego zakażenia, stanu po urazie lub zabiegu operacyjnym wymaga odpowiedniej modyfikacji postępowania. W przypadku cukrzycy typu I należy najczęściej zwiększyć dawkę insuliny, pamiętając o odpowiednim spożywaniu kalorii.
Chorujący na cukrzycę typu II leczoną lekami doustnymi mogą mieć na czas choroby wprowadzoną insulinę, najczęściej w postaci mieszanek insulin szybko i długo działających.
Zasady bezpieczeństwa przy obniżaniu poziomu cukru we krwi
Stosując insulinę, a w szczególności chcąc szybko obniżyć poziom glukozy we krwi, należy pamiętać o zachowaniu zasad bezpieczeństwa. Bardzo łatwo jest podać zbyt dużą dawkę insuliny. Zdarza się, że insulina działa silniej niż przewidywano. Zbyt gwałtowne obniżenie cukru we krwi może doprowadzić do wystąpienia hipoglikemii, czyli zbyt niskiego stężenia glukozy w krwi.
Objawy hipoglikemii to między innymi:
uczucie zmęczenia, częste ziewanie, problemy z myśleniem i mówieniem, zaburzenia koordynacji ruchowej, wzmożone pocenie się, bladość skóry, omdlenie, zaburzenia świadomości. Z powodu zagrożenia hipoglikemią, osoby chorujące na cukrzycę powinny zawsze mieć przy sobie co najmniej 15 gramów szybko wchłaniających się węglowodanów. Przykłady odpowiednich przekąsek to: ok. szklanka słodkiego napoju (nie dietetycznego!) lub soku owocowego, 2 łyżeczki rodzynek, 1 szklanka mleka, 5 landrynek, 3 tabletki glukozy po 5 g.
Metodą na najszybsze i najbardziej skuteczne obniżenie poziomu glukozy we krwi jest zastosowanie szybko działającej insuliny. Należy przy tym zachować szczególną ostrożność, aby nie doprowadzić do hipoglikemii, czyli nadmiernego spadku cukru. Nie zawsze jednak istnieje konieczność podawania insuliny. Skuteczne obniżenie poziomu cukru można uzyskać również zwiększając wysiłek fizyczny, przyjmując dodatkową ilość płynów czy też spożywając pokarm z dużą zawartością białka.
W każdym przypadku przedłużania się hiperglikemii lub wystąpienia niepokojących objawów związanych ze zbyt niskim poziomem cukru we krwi, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Pamiętajmy, że lepiej zapobiegać niż leczyć. Osoby chore na cukrzycę typu I powinny przestrzegać diety i kontrolować cukier zamiast walczyć z jego zbyt wysokim poziomem. W przypadku gdy jego poziom jest wyższy niż 200 mg/dl i nie udaje się go szybko obniżyć, a dodatkowo występują objawy kliniczne, należy jak najszybciej wezwać lekarza.

Objawy i przyczyny stanu przedcukrzycowego

Objawy stanu przedcukrzycowego
- w zdecydowanej większości przypadków stan przedcukrzycowy nie daje zauważalnych objawów. Najczęściej diagnoza stawiana jest dzięki wykonaniu badań przesiewowych. Jednym z widocznych objawów, które mogą świadczyć o stanie przedcukrzycowym, jest ciemniejsza skóra na określonych częściach ciała, takich jak pachy, kark, kolana, łokcie.
Inne objawy są wspólne dla stanu przedcukrzycowego i cukrzycy: senność, zmęczenie, wzmożone pragnienie, wzmożony apetyt, zwiększona ilość oddawanego moczu, zaburzenia wzroku. Żadnych objawów nie należy ignorować.
Czynniki ryzyka rozwoju stanu przedcukrzycowego są wspólne z czynnikami ryzyka cukrzycy typu II. Badania przesiewowe należy wykonywać co 3 lata powyżej 45-go roku życia u każdego.
Badania raz w roku robią osoby, z grupy podwyższonego ryzyka: - cukrzyca występująca u członka rodziny rodziców, rodzeństwa, - nadwaga lub otyłość BMI powyżej 25 kg/m2, obwód talii powyżej 80 cm u kobiet lub 94 cm u mężczyzny, - dyslipidemia (nieprawidłowy profil lipidowy) stężenie HDL <40 mg/dl [<1,0 mmol/l] i/lub triglicerydów >150 mg/dl [1,7 mmol/l], - nadciśnienie tętnicze (140/90 mm Hg), mała aktywność fizyczna, bezdech senny, problemy położniczo-ginekologiczne u kobiet, takie jak: przechorowanie cukrzycy ciążowej w ciąży, urodzenie dziecka o masie wyższej niż 4 kg, zespół policystycznych jajników (POCS).
Przyczyny stanu cukrzycowego
- dokładne przyczyny rozwoju stanu przedcukrzycowego nie są znane. Obciążenie rodzinne i genetyczne wskazywane jest jako główny czynnik prowadzący do rozwoju stanu cukrzycowego. Duży wpływ na rozwój tego stanu ma także otyłość, zwłaszcza brzuszna, oraz siedzący, nieaktywny tryb życia.

Hipoglikemia i hiperglikemia, stan przedcukrzycowy

Hipoglikemia

Jest to niedocukrzenie i oznacza niski poziom cukru we krwi. Objawy niedocukrzenia pojawiają się stopniowo i należy nie zlekceważyć ich w początkowej fazy rozwoju choroby, z którą możemy sobie poradzić sami ( zjedzenia czegoś słodkiego). Podczas pogłębiania się choroby musimy być pod kontrolą specjalisty. Niepodanie glukozy może doprowadzić do śpiączki lub nawet śmierci. Objawy hipoglikemii można pomylić ze stanem upojenia alkoholowego i dlatego chorzy powinni nosić ze sobą kartę informującą o rodzaju choroby.

Hiperglikemia

- jest to przecukrzenie i oznacza zbyt wysoki poziom cukru we krwi. Objawy hiperglikemii rozwijają się wolno, utrzymywanie się podwyższonego poziomu cukru we krwi może doprowadzić do poważnych chorób: uszkodzenie nerwów, naczyń krwionośnych, utrata wzroku, niewydolności nerek. Zwiększa się ryzyko zawału serca, udaru mózgu i kwasicy ketonowej.
Powikłania te mogą doprowadzić do śpiączki hiperglikemicznej, a nawet śmierci. Poziom cukru we krwi u osoby zdrowej powinien wynosić od 60 do 100 mg/dl. Jeśli po pierwszym wykonanym badaniu poziom cukru we krwi będzie podwyższony, nie musi to od razu oznaczać, że masz cukrzycę, ale powinniśmy wykonać dodatkowe badania zlecone przez lekarza.
Wynik uznaje się za nieprawidłowy, jeśli przekroczy on 100 mg% (5,6 mmol/l). Można też wykonać badanie stężenia glukozy we krwi o dowolnej porze dnia, niekoniecznie na czczo. Nieprawidłowym wynikiem będzie wtedy każdy powyżej 200 mg% (11.1 mmol/l).

Stan przedcukrzycowy

Jest diagnozowany, gdy poziom glukozy we krwi jest wyższy niż powinien, ale jest zbyt niski, by postawić rozpoznanie cukrzycy typu II. Bez leczenia prawdopodobieństwo rozwinięcia się cukrzycy typu II ze stanu przedcukrzycowego jest bardzo wysokie. Stan przedcukrzycowy jest to nieprawidłowa glikemia na czczo (IFG) lub nieprawidłowa tolerancja glukozy (IGT). Do postawienia diagnozy konieczne jest wykonanie oznaczenia glukozy na czczo oraz testu doustnego obciążenia glukozą (OGTT).
Gdy wynik oznaczenia glukozy na czczo mieści się w przedziale 100-125 mg/dl, należy wykonać test doustny obciążenia glukozą. Jeśli wynik po dwóch godzinach jest niższy niż 140 mg/dl(7,8 mmol/l), diagnozuje się IGF, czyli nieprawidłową glikemię na czczo.
Przy wyniku pomiędzy 140 mg/dl (7,8 mmol/l) a 199 mg/dl (11,0 mmol/l) stawiane jest rozpoznanie IGT, czyli stanu nieprawidłowej tolerancji glukozy (upośledzenie tolerancji glukozy).
Zarówno IGF, jak i IGT świadczą o stanie przedcukrzycowym. Gdy wynik testu doustnego obciążenia glukozą po dwóch godzinach wynosi więcej niż 200 mg/dl (11,1 mmol/l), jest to cukrzyca typu II.