A tu film z praktycznego eksperymentu, kleszcz - kontra mr贸wki
馃憠 Kleszcz w starciu z mr贸wkami
呕ywicielami kleszczy s膮 ma艂e i du偶e zwi臋rz臋ta oraz cz艂owiek. Kleszcz wyczuwa wydychany dwutlenek w臋gla, pot, hormony i drgania. Swoj膮 ofiar臋 mo偶e wyczu膰 nawet z 20 metr贸w. Za nim si臋 wbije, szuka najlepszego miejsca (ciep艂e i wilgotne, gdzie sk贸ra jest bardziej ukrwiona oraz cienka) - pachwiny, na po艣ladkach, na mosznie, okolice kostek, pod kolanami, na szyi, za uszami, na g艂owie.
Moment wk艂ucia trudno zauwa偶y膰, bowiem 艣lina kleszcza zawiera substancj臋 znieczulaj膮c膮. Jednak czasami mo偶na poczu膰 lekkie sw臋dzenie, 艂askotanie itp. Po wk艂uciu cementuje miejsce (mocniej si臋 zaczepia) i wprowadza substancj臋 zmniejszaj膮c膮 krzepliwo艣膰 krwi. Po tych zabiegach zaczyna wysysa膰 krew przez kilka godzin, a nawet kilka dni.
Doros艂y kleszcz ma ok. 2mm, nimfa czyli m艂ody kleszcz ma 1 - 1,5mm. S膮 jeszcze ich larwy - 0,5mm. Kleszcze s膮 wyposa偶one w ryjkowaty narz膮d g臋bowy przystosowany do ssania krwi i p艂yn贸w tkankowych. Kleszcze z rodziny Ixodidae ss膮 krew trzy razy w 偶yciu: w stadium larwalnym, w stadium nimfy i jako posta膰 doros艂a. Bez jedzenia mog膮 偶y膰 do dw贸ch lat.
W Polsce najcz臋艣ciej wyst臋puje kleszcz pospolity oraz kleszcz 艂膮kowy - r贸wnie偶 lubi wilgo膰 (zakrzewione pastwiska, bagniste tereny le艣ne oraz obrze偶a jezior). W odr贸偶nieniu od kleszcza pospolitego wyst臋puje g艂贸wnie we wschodniej cz臋艣ci Polski. Ss膮ca samica mo偶e zwi臋kszy膰 swoj膮 mas臋 200 razy, a rozmiar sze艣ciokrotnie.
Nimfy i larwy s膮 najbardziej niebezpieczne.
Je偶eli wybieramy si臋 na grzyby, czy na spacer po wysokich trawach lub zaro艣lach za艂贸偶my d艂ugie spodnie, kt贸re wk艂adamy w buty z cholewkami. Na nogawki spodni nak艂adamy d艂ugie skarpety. Na rynku dost臋pne s膮 buty z cholewkami, kt贸re maj膮 dodadkowo u g贸ry 艣ci膮gacze. R贸wnie偶 zak艂adamy ubranie z d艂ugim r臋kawem (dobra jest wci膮gana bluza bez guzik贸w), czapk臋. Najlepiej w jasnych kolorach, bowiem 艂atwiej zauwa偶ymy kleszcza. Podobno najlepsze wierzchnie s膮 sztuczne ubrania - takie 艣liskie (trudniej koleszczowi si臋 do nich przyczepi膰).
Pomimo, 偶e repelenty nie zapewniaj膮 nam 100% chrony, u偶yjmy ich do spryskania nogawek spodni i r臋kaw贸w oraz nakrycia. Najbardziej skuteczne 艣rodki s膮 te zawieraj膮ce najwi臋cej % substancji DEET. Jednak, 偶eby zapewnia艂y nam 100% ochron臋, musia艂yby zawiera膰 st臋偶enie, kt贸re jest niebezpieczne dla cz艂owieka. Okolice g艂owy (szyja, uszy) posmarujmy naturalnymi olejkami, np. z drzewa herbacianego, z geranium, paczuli, itp.
Po wyj艣ciu z lasu, zaro艣li, parku, 艂膮ki itp., w miar臋 mo偶liwo艣ci dobrze wytrzep ubranie. Opcjonalnie no艣my roller do ubrania, kt贸rym po wyj艣ciu z lasu, zbierzemy z wierzchu ubrania ma艂o widoczne nimfy i larwy kleszcza. Po powrocie do domu zdejmnij nad wann膮 lub brodzikiem ubranie oraz delikatnie wytrzep je i zwr贸膰 uwag臋 czy nie ma kleszczy. Ubranie wypierz w pralce lub w艂贸偶 go na godzin臋 do suszarki - gor膮ca temperatura zniszczy go. Obejrzyj dok艂adnie swoje cia艂o i we藕 prysznic szoruj膮c si臋 dok艂adnie. Male艅kie nimfy i larwy (s膮 s艂abo widoczne) mog膮 w ten spos贸b sp艂yn膮膰 razem z wod膮.
Je偶eli mamy ju偶 kleszcza to usu艅my go jak najszybciej. Im kr贸cej b臋dzie wczepiony, tym mo偶liwo艣膰 zara偶enia b臋dzie mniejsza (mniejsze ryzyko przed up艂ywem 24 godzin). Do wyci膮gania kleszcza s艂u偶膮 r贸偶ne przyrz膮dy (np.kleszczo艂apki, pompki pr贸偶niowe). Usuni臋cie kleszcza nie jest 艂atwe, bowiem posiada on aparat g臋bowy z haczykami, kt贸rymi przymocowuj臋 si臋 w miejscu wk艂ucia. Samo wyci膮ganie - jedni zalecaj膮 wyci膮ganie z delikatnym wykr臋caniem, inni prostym energicznym ruchem. Kleszcza chwytamy jak najbli偶ej powierzchni sk贸ry i delikatnie, ale zdecydowanie poci膮gamy go do g贸ry. Nigdy nie chwytamy go za tu艂贸w, bo mo偶emy wycisn膮膰 zawarto艣膰 jego brzucha do naszego organizmu. Generalnie nie nale偶y go wykr臋ca膰, je偶eli kleszcz tkwi zbyt g艂臋boko w ciele, nale偶y uda膰 si臋 do lekarza.
Na rynku pojawi艂y si臋 preparaty pomagaj膮ce usuni臋cie kleszcza , kt贸re natychmiast go u艣miercaj膮 i nie daj膮 mu podobno szansy na wymioty do rany. Po u艣mierceniu nale偶y go natychmiast wyj膮膰 oraz sprawdzi膰 czy zosta艂 wyj臋ty w ca艂o艣ci. Najlepiej to sprawdzi膰 k艂ad膮c go na bia艂ej kartce papieru lub bia艂ej tkaninie. Do usuwania i sprawdzania u偶ywajmy r贸wnie偶 lupy.
Usuni臋tego kleszcza mo偶na wys艂a膰 do specjalistycznego laboratorium w Pu艂awach Piwet - badania lub w Poznaniu Centrum bada艅 DNA, gdzie zbadaj膮 go czym m贸g艂 nas zarazi膰.
Wszystkie choroby przenoszone przez kleszcze leczy si臋 antybiotykami. Wbitego kleszcza napewno nie wolno smarowa膰 偶adnymi 艣rodkami, bo dusz膮cy si臋 "gad" zwymiotuje do rany i je偶eli posiada drobnoustroje to przeka偶e je nam. Wirusy i bakterie przenoszone przez kleszcze mog膮 si臋 dosta膰 do naszego organizmu ju偶 w momencie wk艂ucia. Miejsce po usuni臋tym kleszczu nale偶y zdezynfekowa膰 wod膮 utlenion膮 lub spirytusem. R贸wnie偶 p臋set臋 nale偶y zdezynfekowa膰 przed i po wyj臋ciu kleszcza.
Je偶eli kleszcz by艂 zara偶ony, to nie znaczy jeszcze, 偶e i nas zarazi艂.
Mechanizm obronny naszego organizmu, mo偶e zapobiec chorobie, ale pozostanie w nas 艣lad kontaktu z bakteri膮 - dodatnie badania krwi na przeciwcia艂a. Je偶eli do dw贸ch tygodni po ugryzieniu zauwa偶ymy np. gor膮czk臋, zaburzenia 艣wiadomo艣ci, tracenie przytomno艣ci, sztywnienie karku nale偶y zg艂osi膰 si臋 do lekarza. Takie objawy mog膮 oznacza膰 odkleszczowe zapalenie m贸zgu. Ca艂e szcz臋艣cie, 偶e takich przypadk贸w w ci膮gu roku jest ma艂o. Na odkleszczowe zapalenie m贸zgu mo偶na si臋 zaszczepi膰. Wirusem zapalenia m贸zgu mo偶na zarazi膰 si臋 pij膮c mleko prosto od kr贸w, kt贸re zaka偶one zosta艂y przez kleszcze. Wirus zapalenia m贸zgu jest odporny na dzia艂anie sok贸w trawiennych, ale ginie podczas pasteryzacji.
Borelioza (nazywana te偶 chorob膮 z Lyme) - oznak膮 jest rumie艅 (czerwona, okr膮g艂a i powi臋kszaj膮ca si臋 plama - pojawia si臋 mi臋dzy 7 a 60 dniem po ugryzieniu), kt贸ry w臋druje w inne miejsca. Nieleczony rumie艅 mo偶e utrzymywa膰 si臋 przez kilka miesi臋cy. Warto wiedzie膰, 偶e wskaz贸wka w postaci rumienia wyst臋puje u co trzeciego zara偶onego.
Inne objawy Boreliozy to: grypopodobne dolegliwo艣ci - gor膮czka, potliwo艣膰, dreszcze. Inne objawy to: b贸le staw贸w, dr臋twienie ko艅czyn, sztywno艣膰 i b贸le szyi, skoki ci艣nienia, ko艂atanie serca, czarne plamy przed oczami, b贸l i szum uszu, problemy z koncentracj膮, czytaniem, zaniki pami臋ci, pora偶enie nerw贸w itp. Przeciwko boreliozie nie ma szczepionek. Leczenie tylko antybiotykami, ale niekt贸rzy wspomagaj膮 leczenie naturalnymi metodami (po konsultacji z lekarzem). Entuzja艣ci wspomagania leczenia naturalnymi 艣rodkami zalecaj膮 szczeg贸lnie rdest japo艅ski, targanek, vilcacora i 偶e艅-sze艅.
Badanie w kierunku boreliozy wykonuje si臋 nie wcze艣niej ni偶 4 - 6 tygodni po ugryzieniu, bo dopiero po tym czasie pojawiaj膮 si臋 we krwi przeciwcia艂a. Kleszcze zara偶aj膮 r贸wnie偶 babeszjoz膮 (b贸le g艂owy, w miejscu ugryzienia pojawia si臋 grudka), bartobelloz膮 (nudno艣ci, gor膮czka, dreszcze, b贸l ga艂ek ocznych), anaplazmoz膮(b贸le mi臋艣ni, uczucie rozbicia).
Sposoby odstraszania kleszczy znalezione w necie
W necie mo偶na znale艣膰 du偶o porad zwi膮zanych z sposobami i metodami na odstraszanie kleszczy. Czy s膮 skuteczne? Nie ma na to 100% pewno艣ci.
Olejki - wykonanie mikstury do odstraszania
1/3 szklanki wody destylowanej, 1 艂y偶ka w贸dki, 40 kropli olejku geranium. Mo偶e lepiej wymiesza膰 2 - 3 olejki? Wla膰 do spryskiwacza i dobrze wymiesza膰. Spryskiwa膰 sk贸r臋, w艂osy i odzie偶.
Poddobno bardzo dobry jest olejek z drzewa herbacianego, kt贸ry jako jedyny mo偶na stosowa膰 bez rocie艅czania bezpo艣rednio na sk贸r臋 (powiadaj膮, 偶e nie uczula i nie alergizuje). Olejki warto dodawa膰 do prania oraz na ubranie przed wyj艣ciem na spacer do lasu, parku. Najcz臋艣ciej stosujmy je w okolicy st贸p, r膮k i szyi. Niewiadomo czy to jest skuteczna metoda, ale przynajmniej 艂adnie pachnie. Inne olejki, kt贸re prawdopodobnie maj膮 w艂a艣ciwo艣ci odstraszaj膮ce owady (w tym i kleszcze): olejek eukaliptusowy, geraniowy, go藕dzikowy, lawendowy, paczuli, lemongrasowy.
Czystek - ostania moda na picie czystka, kt贸ry podobno dzia艂a zdrowotnie. R贸wnie偶 podobno pomaga przy leczeniu boreliozy. Opowie艣ci informuj膮, 偶e regularne picie codziennie 1 szklanki czystka, powoduje specyficzny zapach naszej sk贸ry, kt贸rego nie lubi膮 kleszcze. Podobno r贸wnie偶 dobrze jest zrobi膰 napar z czystka i posmarowa膰 sk贸r臋, ubranie przed wyj艣ciem do lasu - zabieg powtarza膰 co 2- 3 godziny.
Wrotycz (mlecznica) na kleszcze. Te paj臋czaki oraz komary, mszyce, muchy i mr贸wki podobno nie lubi膮 wrotycza, kt贸ry wydziela ostry korzenny zapach. Na kleszcze z wrotycza robimy prost膮 mikstur臋 stosowan膮 bezpo艣rednio na sk贸r臋. Nale偶y zaparzy膰 ziele i gdy ostygnie przed wej艣ciem do lasu lub w miejsca, gdzie mog膮 偶erowa膰 kleszcze, przygotowanym naparem spryskujemy sk贸r臋. Mo偶na te偶 natrze膰 sk贸r臋 rozdrobnionymi 艣wie偶ymi kwiatami oraz ubranie, buty (ubi贸r taki do lasu, bo si臋 pobrudzi).
Uwaga! Wrotycz jest toksyczny, bo zawiera truj膮cy tujon, a jego spo偶ycie mo偶e by膰 gro藕ne w skutkach.
Inne rady na odstraszanie to dieta? Niekt贸rzy radz膮 je艣膰 czosnek, cebul臋, pi膰 alkohol lub spryska膰 nim ubranie, stosowa膰 zio艂a, itp. Po takiej diecie, podobno wytwarzamy pot, kt贸ry nie zach臋ca kleszczy do gryzienia. Co艣 w tym mo偶e i jest prawdy, ale trzeba wiedzie膰, 偶e ka偶dy organizm mo偶e wytwarza膰 inne zapachy.
Moment wk艂ucia trudno zauwa偶y膰, bowiem 艣lina kleszcza zawiera substancj臋 znieczulaj膮c膮. Jednak czasami mo偶na poczu膰 lekkie sw臋dzenie, 艂askotanie itp. Po wk艂uciu cementuje miejsce (mocniej si臋 zaczepia) i wprowadza substancj臋 zmniejszaj膮c膮 krzepliwo艣膰 krwi. Po tych zabiegach zaczyna wysysa膰 krew przez kilka godzin, a nawet kilka dni.
Doros艂y kleszcz ma ok. 2mm, nimfa czyli m艂ody kleszcz ma 1 - 1,5mm. S膮 jeszcze ich larwy - 0,5mm. Kleszcze s膮 wyposa偶one w ryjkowaty narz膮d g臋bowy przystosowany do ssania krwi i p艂yn贸w tkankowych. Kleszcze z rodziny Ixodidae ss膮 krew trzy razy w 偶yciu: w stadium larwalnym, w stadium nimfy i jako posta膰 doros艂a. Bez jedzenia mog膮 偶y膰 do dw贸ch lat.
Nimfy i larwy s膮 najbardziej niebezpieczne.
Je偶eli wybieramy si臋 na grzyby, czy na spacer po wysokich trawach lub zaro艣lach za艂贸偶my d艂ugie spodnie, kt贸re wk艂adamy w buty z cholewkami. Na nogawki spodni nak艂adamy d艂ugie skarpety. Na rynku dost臋pne s膮 buty z cholewkami, kt贸re maj膮 dodadkowo u g贸ry 艣ci膮gacze. R贸wnie偶 zak艂adamy ubranie z d艂ugim r臋kawem (dobra jest wci膮gana bluza bez guzik贸w), czapk臋. Najlepiej w jasnych kolorach, bowiem 艂atwiej zauwa偶ymy kleszcza. Podobno najlepsze wierzchnie s膮 sztuczne ubrania - takie 艣liskie (trudniej koleszczowi si臋 do nich przyczepi膰).
Pomimo, 偶e repelenty nie zapewniaj膮 nam 100% chrony, u偶yjmy ich do spryskania nogawek spodni i r臋kaw贸w oraz nakrycia. Najbardziej skuteczne 艣rodki s膮 te zawieraj膮ce najwi臋cej % substancji DEET. Jednak, 偶eby zapewnia艂y nam 100% ochron臋, musia艂yby zawiera膰 st臋偶enie, kt贸re jest niebezpieczne dla cz艂owieka. Okolice g艂owy (szyja, uszy) posmarujmy naturalnymi olejkami, np. z drzewa herbacianego, z geranium, paczuli, itp.
Po wyj艣ciu z lasu, zaro艣li, parku, 艂膮ki itp., w miar臋 mo偶liwo艣ci dobrze wytrzep ubranie. Opcjonalnie no艣my roller do ubrania, kt贸rym po wyj艣ciu z lasu, zbierzemy z wierzchu ubrania ma艂o widoczne nimfy i larwy kleszcza. Po powrocie do domu zdejmnij nad wann膮 lub brodzikiem ubranie oraz delikatnie wytrzep je i zwr贸膰 uwag臋 czy nie ma kleszczy. Ubranie wypierz w pralce lub w艂贸偶 go na godzin臋 do suszarki - gor膮ca temperatura zniszczy go. Obejrzyj dok艂adnie swoje cia艂o i we藕 prysznic szoruj膮c si臋 dok艂adnie. Male艅kie nimfy i larwy (s膮 s艂abo widoczne) mog膮 w ten spos贸b sp艂yn膮膰 razem z wod膮.
Na rynku pojawi艂y si臋 preparaty pomagaj膮ce usuni臋cie kleszcza , kt贸re natychmiast go u艣miercaj膮 i nie daj膮 mu podobno szansy na wymioty do rany. Po u艣mierceniu nale偶y go natychmiast wyj膮膰 oraz sprawdzi膰 czy zosta艂 wyj臋ty w ca艂o艣ci. Najlepiej to sprawdzi膰 k艂ad膮c go na bia艂ej kartce papieru lub bia艂ej tkaninie. Do usuwania i sprawdzania u偶ywajmy r贸wnie偶 lupy.
Usuni臋tego kleszcza mo偶na wys艂a膰 do specjalistycznego laboratorium w Pu艂awach Piwet - badania lub w Poznaniu Centrum bada艅 DNA, gdzie zbadaj膮 go czym m贸g艂 nas zarazi膰.
Wszystkie choroby przenoszone przez kleszcze leczy si臋 antybiotykami. Wbitego kleszcza napewno nie wolno smarowa膰 偶adnymi 艣rodkami, bo dusz膮cy si臋 "gad" zwymiotuje do rany i je偶eli posiada drobnoustroje to przeka偶e je nam. Wirusy i bakterie przenoszone przez kleszcze mog膮 si臋 dosta膰 do naszego organizmu ju偶 w momencie wk艂ucia. Miejsce po usuni臋tym kleszczu nale偶y zdezynfekowa膰 wod膮 utlenion膮 lub spirytusem. R贸wnie偶 p臋set臋 nale偶y zdezynfekowa膰 przed i po wyj臋ciu kleszcza.
Mechanizm obronny naszego organizmu, mo偶e zapobiec chorobie, ale pozostanie w nas 艣lad kontaktu z bakteri膮 - dodatnie badania krwi na przeciwcia艂a. Je偶eli do dw贸ch tygodni po ugryzieniu zauwa偶ymy np. gor膮czk臋, zaburzenia 艣wiadomo艣ci, tracenie przytomno艣ci, sztywnienie karku nale偶y zg艂osi膰 si臋 do lekarza. Takie objawy mog膮 oznacza膰 odkleszczowe zapalenie m贸zgu. Ca艂e szcz臋艣cie, 偶e takich przypadk贸w w ci膮gu roku jest ma艂o. Na odkleszczowe zapalenie m贸zgu mo偶na si臋 zaszczepi膰. Wirusem zapalenia m贸zgu mo偶na zarazi膰 si臋 pij膮c mleko prosto od kr贸w, kt贸re zaka偶one zosta艂y przez kleszcze. Wirus zapalenia m贸zgu jest odporny na dzia艂anie sok贸w trawiennych, ale ginie podczas pasteryzacji.
Borelioza (nazywana te偶 chorob膮 z Lyme) - oznak膮 jest rumie艅 (czerwona, okr膮g艂a i powi臋kszaj膮ca si臋 plama - pojawia si臋 mi臋dzy 7 a 60 dniem po ugryzieniu), kt贸ry w臋druje w inne miejsca. Nieleczony rumie艅 mo偶e utrzymywa膰 si臋 przez kilka miesi臋cy. Warto wiedzie膰, 偶e wskaz贸wka w postaci rumienia wyst臋puje u co trzeciego zara偶onego.
Inne objawy Boreliozy to: grypopodobne dolegliwo艣ci - gor膮czka, potliwo艣膰, dreszcze. Inne objawy to: b贸le staw贸w, dr臋twienie ko艅czyn, sztywno艣膰 i b贸le szyi, skoki ci艣nienia, ko艂atanie serca, czarne plamy przed oczami, b贸l i szum uszu, problemy z koncentracj膮, czytaniem, zaniki pami臋ci, pora偶enie nerw贸w itp. Przeciwko boreliozie nie ma szczepionek. Leczenie tylko antybiotykami, ale niekt贸rzy wspomagaj膮 leczenie naturalnymi metodami (po konsultacji z lekarzem). Entuzja艣ci wspomagania leczenia naturalnymi 艣rodkami zalecaj膮 szczeg贸lnie rdest japo艅ski, targanek, vilcacora i 偶e艅-sze艅.
Badanie w kierunku boreliozy wykonuje si臋 nie wcze艣niej ni偶 4 - 6 tygodni po ugryzieniu, bo dopiero po tym czasie pojawiaj膮 si臋 we krwi przeciwcia艂a. Kleszcze zara偶aj膮 r贸wnie偶 babeszjoz膮 (b贸le g艂owy, w miejscu ugryzienia pojawia si臋 grudka), bartobelloz膮 (nudno艣ci, gor膮czka, dreszcze, b贸l ga艂ek ocznych), anaplazmoz膮(b贸le mi臋艣ni, uczucie rozbicia).
Sposoby odstraszania kleszczy znalezione w necie
W necie mo偶na znale艣膰 du偶o porad zwi膮zanych z sposobami i metodami na odstraszanie kleszczy. Czy s膮 skuteczne? Nie ma na to 100% pewno艣ci.
Olejki - wykonanie mikstury do odstraszania
1/3 szklanki wody destylowanej, 1 艂y偶ka w贸dki, 40 kropli olejku geranium. Mo偶e lepiej wymiesza膰 2 - 3 olejki? Wla膰 do spryskiwacza i dobrze wymiesza膰. Spryskiwa膰 sk贸r臋, w艂osy i odzie偶.
Poddobno bardzo dobry jest olejek z drzewa herbacianego, kt贸ry jako jedyny mo偶na stosowa膰 bez rocie艅czania bezpo艣rednio na sk贸r臋 (powiadaj膮, 偶e nie uczula i nie alergizuje). Olejki warto dodawa膰 do prania oraz na ubranie przed wyj艣ciem na spacer do lasu, parku. Najcz臋艣ciej stosujmy je w okolicy st贸p, r膮k i szyi. Niewiadomo czy to jest skuteczna metoda, ale przynajmniej 艂adnie pachnie. Inne olejki, kt贸re prawdopodobnie maj膮 w艂a艣ciwo艣ci odstraszaj膮ce owady (w tym i kleszcze): olejek eukaliptusowy, geraniowy, go藕dzikowy, lawendowy, paczuli, lemongrasowy.
Czystek - ostania moda na picie czystka, kt贸ry podobno dzia艂a zdrowotnie. R贸wnie偶 podobno pomaga przy leczeniu boreliozy. Opowie艣ci informuj膮, 偶e regularne picie codziennie 1 szklanki czystka, powoduje specyficzny zapach naszej sk贸ry, kt贸rego nie lubi膮 kleszcze. Podobno r贸wnie偶 dobrze jest zrobi膰 napar z czystka i posmarowa膰 sk贸r臋, ubranie przed wyj艣ciem do lasu - zabieg powtarza膰 co 2- 3 godziny.
Wrotycz (mlecznica) na kleszcze. Te paj臋czaki oraz komary, mszyce, muchy i mr贸wki podobno nie lubi膮 wrotycza, kt贸ry wydziela ostry korzenny zapach. Na kleszcze z wrotycza robimy prost膮 mikstur臋 stosowan膮 bezpo艣rednio na sk贸r臋. Nale偶y zaparzy膰 ziele i gdy ostygnie przed wej艣ciem do lasu lub w miejsca, gdzie mog膮 偶erowa膰 kleszcze, przygotowanym naparem spryskujemy sk贸r臋. Mo偶na te偶 natrze膰 sk贸r臋 rozdrobnionymi 艣wie偶ymi kwiatami oraz ubranie, buty (ubi贸r taki do lasu, bo si臋 pobrudzi).
Uwaga! Wrotycz jest toksyczny, bo zawiera truj膮cy tujon, a jego spo偶ycie mo偶e by膰 gro藕ne w skutkach.
Inne rady na odstraszanie to dieta? Niekt贸rzy radz膮 je艣膰 czosnek, cebul臋, pi膰 alkohol lub spryska膰 nim ubranie, stosowa膰 zio艂a, itp. Po takiej diecie, podobno wytwarzamy pot, kt贸ry nie zach臋ca kleszczy do gryzienia. Co艣 w tym mo偶e i jest prawdy, ale trzeba wiedzie膰, 偶e ka偶dy organizm mo偶e wytwarza膰 inne zapachy.