Badanie moczu
Jest podstawowym badaniem, kt贸re wykonywane jest bardzo cz臋sto. Odbieraj膮c wyniki, przewa偶nie nie wiemy, co oznaczaj膮 liczby i oznaczenia. Rutynowe badanie moczu obejmuje analiz臋 jego cech fizycznych i chemicznych.
Takie badanie pozwala szybko zdiagnozowa膰 choroby nerek i ca艂ego uk艂adu moczowego, wykry膰 cukrzyc臋 oraz choroby metaboliczne. Uk艂ad moczowy sk艂ada si臋 z nerek, moczowod贸w, p臋cherza moczowego i cewki moczowej. Narz膮dem wytwarzaj膮cym mocz s膮 nerki.
Przed badaniem moczu nale偶y zastosowa膰 si臋 do kilku zasad, kt贸re przyczyni膮 si臋 do bardziej wiarygodnych wynik贸w.
❗Planuj膮c wizyt臋 w laboratorium dob臋 wcze艣niej, pami臋taj o niespo偶ywaniu alkoholu i stosowaniu p艂yn贸w do p艂ukania ust oraz produkt贸w od艣wie偶aj膮cych oddech. Nale偶y r贸wnie偶 zrezygnowa膰 z gumy do 偶ucia i wi臋kszych ilo艣ci kawy oraz herbaty (zielonej, czarnej).
Przed badaniem zapytaj lekarza o wp艂ywie przyjmowanych lek贸w na wyniki bada艅. Kobiety powinny poinformowa膰 lekarza, 偶e termin badania przypada tu偶 przed lub w trakcie miesi膮czki (by膰 mo偶e trzeba b臋dzie prze艂o偶y膰 termin wykonania analizy moczu). Przed badaniem lekarz mo偶e zaleci膰 Ci przerwanie przyjmowania niekt贸rych lek贸w, kt贸re powoduj膮 zmian臋 zabarwienia moczu. S膮 to m.in. witamina B, fenazopirydyna, fenytoina. Je艣li przyjmujesz leki moczop臋dne, poinformuj o tym lekarza. Spo偶ywanie przed badaniem buraczk贸w, porzeczek, rabarbaru, jag贸d oraz wi臋kszych ilo艣ci marchewki mo偶e spowodowa膰 zmian臋 zabarwienia moczu.
Przed oddaniem moczu do badania unikaj wykonywania wi臋kszych wysi艂k贸w. Do przechowywania pr贸bki moczu s艂u偶y specjalnie do tego celu przygotowany plastikowy pojemnik (najcz臋艣ciej w postaci kubeczka z przykrywk膮), kupisz go w ka偶dej aptece. Przed pobraniem pr贸bki moczu umyj dok艂adnie r臋ce, nie pij i nie jedz. Obmyj te偶 sk贸r臋 w okolicy zewn臋trznego uj艣cia cewki moczowej. Unikaj dotykania wewn臋trznej powierzchni pojemnika d艂o艅mi.
Do badania powinno si臋 wykorzysta膰 jedynie mocz ze strumienia 艣rodkowego oddany rano. Najlepiej by艂oby dostarczy膰 pr贸bk臋 do laboratorium w ci膮gu 1 godziny od pobrania.
Aminokwasy, Azot a-aminokwasowy
Norma od 1,5-3g/24 60-200mg/24. Podwy偶szenie st臋偶enia aminokwas贸w w moczu mo偶e by膰 spowodowane chorob膮 nerek, w膮troby, mi臋艣ni lub tarczycy.
Barwa
S艂omkowa, jasno-偶贸艂ta. W przypadku wypicia du偶ej ilo艣ci p艂yn贸w mocz mo偶e by膰 bezbarwny. W czasie odwodnienia mocz mo偶e by膰 koloru pomara艅czowo-br膮zowego. W przypadku przedostania si臋 du偶ej ilo艣ci krwi do moczu, jego kolor b臋dzie purpurowo-czerwony. Czerwona barwa nie musi oznacza膰 zawarto艣膰 krwi, lecz substancje wydzielane w nadmiarze przez organizm. W czasie 偶贸艂taczki jego barwa mo偶e by膰 o odcieniu zielonym lub pomara艅czowym. Inne spotykane kolory mog膮 艣wiadczy膰 o procesach chorobowych wewn膮trz organizmu lub mog膮 by膰 spowodowane diet膮 oraz przyjmowanymi lekami (偶贸艂tobr膮zowy, czerwonobr膮zowy, niebieski, czarny, fioletowy).
Bia艂ko
Norma od 40 - 80 mg/24h. Bia艂ko w moczu wyst臋puje w ma艂ych ilo艣ciach i w ma艂ych pr贸bkach jego ilo艣膰 jest nie do wykrycia. Dopiero dobowe zbieranie moczu pozwala na okre艣lenie jego ilo艣ci. Zwi臋kszona ilo艣膰 bia艂ka w moczu mo偶e by膰 spowodowana chorob膮 nerek i uk艂adu moczowego. R贸wnie偶 choroby gruczo艂u krokowego, nowotwory i obecno艣膰 krwi w moczu mog膮 by膰 przyczyn膮 obecno艣ci bia艂ka w moczu. Przyczyn膮 bia艂ka w moczu mo偶e by膰 tak偶e nadmierny wysi艂ek fizyczny oraz przyjmowanie r贸偶nych lek贸w.
Bilirubina
Nie powinno jej byc w moczu. Wolna bilirubina w prawid艂owym moczu nie wyst臋puje.
Diureza dobowa (obj臋to艣膰 moczu)
Norma od 0,6 - 2,0 l/24 norma z innego 藕r贸d艂a to 0,9-1,8 l/24. Obj臋to艣膰 moczu to ilo艣膰 wydalanego moczu w ci膮gu doby. Zwi臋kszone wydalanie moczu powy偶ej 2 litr贸w na dob臋 to wielomocz i mo偶e by膰 spowodowane chorob膮 nerek (przewlek艂a niewydolno艣膰 nerek, odmiedniczkowe zapalenie nerek, torbielowato艣膰, a tak偶e w ostrej niewydolno艣ci nerek po okresie sk膮pomoczu lub bezmoczu). Przyczyna wielomoczu mo偶e nie by膰 zwi膮zana z nerkami (mocz贸wka, poliuria poalkoholowa, cukrzyca). Zmniejszone wydalanie moczu mo偶e by膰 spowodowane chorobami uk艂adu kr膮偶enia lub odwodnieniem. Mog膮 to by膰 objawy zaburzenia funkcji nerek, takich jak ostra niewydolno艣膰 nerek (przednerkowa-np. wstrz膮s, zmniejszenie przep艂ywu nerkowego krwi, nerkowa-ostre choroby zapalne i niezapalne, pozanerkowa-np. kamica dr贸g moczowych). Ponadto mo偶e 艣wiadczy膰 to o przewlek艂ej niewydolno艣ci nerek. Zmniejszenie diurezy poni偶ej warto艣ci pozwalaj膮cej na usuni臋cie z organizmu produkt贸w przemiany materii (ok. 400 ml/24h) to sk膮pomocz, a poni偶ej 100 ml/dob臋 to bezmocz.
G臋sto艣膰 (ci臋偶ar w艂a艣ciwy)
Norma 1,015-1,030g/ml (waha si臋 w granicach 1,001-1,035 g/ml). Ci臋偶ar w艂a艣ciwy moczu zale偶y od substancji w nim rozpuszczonych (kwas moczowy, mocznik, elektrolity, glukoza, bia艂komocz). Zwi臋kszona g臋sto艣膰 moczu mo偶e by膰 spowodowana chorobami uk艂adu kr膮偶enia, przewodu pokarmowego, nerek i chorobami, przy kt贸rych wyst臋puje stan gor膮czkowy oraz odwodnieniem. Powy偶ej normy 艣wiadczy o obecno艣ci w moczu sk艂adnika w st臋偶eniu przekraczaj膮cym warto艣ci fizjologiczne (glukoza, bia艂ko). Bardzo wysoki ci臋偶ar w艂a艣ciwy mo偶e wynika膰 z du偶ego zag臋szczenia moczu w skutek przyjmowania zbyt ma艂ych ilo艣ci p艂yn贸w, ich nadmiernej utraty z organizmu (uporczywe wymioty, nadmierne pocenie si臋, gor膮czka, biegunka). Poni偶ej normy 艣wiadcz膮 o chorobach mi膮偶szowych nerek, kt贸re powoduj膮 ich niewydolno艣膰 (PNN), a tak偶e m.in. o mocz贸wce prostej. Niskie warto艣ci ci臋偶aru w艂a艣ciwego s膮 dowodem rozrzedzenia moczu wynikaj膮ce z przyjmowania du偶ej ilo艣ci p艂yn贸w albo z powodu ci臋偶kiej choroby nerek lub stosowania lek贸w moczop臋dnych. Prawid艂owy ci臋偶ar w艂a艣ciwy moczu to warto艣膰 u艣redniona od 1,015 do 1,022 g/ml. Wahni臋cia ci臋偶aru w艂a艣ciwego w granicach 0,010 g/ml mog膮 by膰 spowodowane zwi臋kszon膮 ilo艣ci膮 wypijanych p艂yn贸w.
Glukoza
Norma to Brak w zdrowym organi藕mie. Przyczyn膮 obecno艣ci glukozy w moczu mo偶e by膰 choroba uk艂adu moczowego lub wysokie st臋偶enie glukozy we krwi.
Kreatynina
Norma 8-20 mmol/24h (0,9-2,3g). Kreatynina jest produktem mi臋艣ni i jej st臋偶enie zale偶y od ilo艣ci tkanki mi臋艣niowej. Dlatego norma dla m臋偶czyzn jest wi臋ksza ni偶 dla kobiet. Podwy偶szenie st臋偶enia kreatyniny w moczu mo偶e by膰 spowodowane chorob膮 w膮troby, chor贸b z wysok膮 temperatur膮 oraz du偶ym wysi艂kiem fizycznym. Obni偶enie st臋偶enia kreatyniny mo偶e by膰 wynikiem chor贸b tarczycy, nerek, mi臋艣ni.
Konsystencja
Mocz powinie艅 by膰 przezroczysty. Zm臋tnienie moczu spowodowane mo偶e by膰 obecno艣ci膮 bia艂ych i czerwonych krwinek, bakterii, a tak偶e zwi膮zk贸w b臋d膮cych sk艂adnikami kamieni nerkowych.
Krwinki bia艂e (leukocyty)
Norma to kilka w polu widzenia (4-5). Powy偶ej normy: najcz臋stsz膮 przyczyn膮, zaburzonej ilo艣ci leukocyt贸w w moczu, s膮 ostre i przewlek艂e bakteryjne zaka偶enia uk艂adu moczowego. Zwi臋kszona ilo艣膰 leukocyt贸w mo偶e by膰 spowodowana przez 艣r贸dmi膮偶szowe zapalenie nerek jako wynik reakcji na leki (np. aminoglikozydy, cefalosporyny, tuberkulostatyki, sulfonamidy, leki diuretyczne, cyklofosfamid, niesterydowe leki przeciwzapalne, fenacetyna, sole litu, azatiopryna), toksyny, jady egzogenne, czynniki fizyczne. Ponadto podwy偶szone warto艣ci leukocyt贸w mog膮 by膰 spowodowane przez du偶y wysi艂ek fizyczny. Mog膮 r贸wnie偶 艣wiadczy膰 o stanach gor膮czkowych, odwodnieniu, przewlek艂ej niewydolno艣ci kr膮偶enia, zmianach zapalnych narz膮d贸w s膮siaduj膮cych z uk艂adem moczowym, o zapaleniu dr贸g moczowych (bakteryjne, wirusowe, grzybicze lub paso偶ytnicze). Obecno艣膰 eozynofil贸w w moczu mo偶e by膰 objawem alergicznego 艣r贸dmi膮偶szowego zapalenia nerek. Zaburzone wyst臋powanie leukocyt贸w w moczu mo偶e 艣wiadczy膰 o nowotworach.
Krwinki czerwone (erytrocyty)
Norma to kilka w preparacie ( 3-4 erytrocyt贸w w polu widzenia). Podwy偶szona ilo艣膰 erytrocyt贸w we krwi mo偶e 艣wiadczy膰 o kamicy nerkowej, cewki moczowej i p臋cherza moczowego, skazie krwotocznej, nowotworach uk艂adu moczowego i narz膮d贸w p艂ciowych, chorobach zapalnych nerek, zakrzepicy 偶y艂 nerkowych. Ilo艣膰 erytrocyt贸w powy偶ej 10 krwinek w polu widzenia spowodowane mo偶e by膰 przez gru藕lic臋, zaburzenia krzepni臋cia krwi, niewydolno艣膰 kr膮偶enia, marsko艣膰 w膮troby oraz stosowaniem lek贸w pochodnych dikumarolu i heparyny. Czasem krwiomocz mo偶e by膰 spowodowany domieszk膮 krwi miesi膮czkowej, urazem dr贸g moczowych w czasie wykonywania niekt贸rych bada艅 inwazyjnych. W tych przypadkach krwiomocz okre艣lany jest jako rzekomy. Obecno艣膰 powy偶ej 60% dysmorficznych (erytrocyty o nieprawid艂owej budowie) erytrocyt贸w jest cech膮 charakterystyczn膮 k艂臋buszkowego zapalenia nerek.
Kwas moczowy
Norma 0,5-0,9g/24h
kobiety 2,5-5,7mg/100ml
m臋偶czy藕ni 3,4-7,7mg/100ml
Kwas moczowy jest zb臋dnym produktem przemian metabolicznych. Zwi臋kszone st臋偶enie kwasu moczowego w moczu mo偶e by膰 spowodowane spo偶ywaniem pokarm贸w o du偶ej zawarto艣ci zasad purynowych (w膮tr贸bka, nerki, podroby). Mo偶e by膰 te偶 spowodowany chorob膮 w膮troby, zatruciem, terapi膮 przeciwnowotworow膮 oraz stosowaniem niekt贸rych lek贸w.
Mocznik
Norma 13-30g/24h.
Mocznik jest produktem metabolizmu bia艂ek. Podwy偶szenie st臋偶enia mocznika cz臋sto spowodowane jest spo偶ywaniem pokarm贸w o du偶ej zawarto艣ci bia艂ka oraz chorobami z wysok膮 gor膮czk膮.
Nab艂onki
W moczu mog膮 pojawia膰 si臋 nab艂onki p艂askie. Jest to objaw prawid艂owy. Natomiast pojawienie si臋 nab艂onk贸w innego kszta艂tu (walcowate, gruszkowate) mo偶e by膰 objawem chor贸b nerek i uk艂adu moczowego.
pH
Norma 4,7-8,1 (przewa偶nie 5,0 - 6,0) /skrajnie waha si臋 w zakresie 4,5 - 8,2/.
pH okre艣la st臋偶enie jon贸w wodorowych w wydalanym moczu. 艢wiadczy o jego zakwaszeniu lub zasadowo艣ci i zwi膮zane jest z wydolno艣ci膮 gospodarki kwasowo-zasadowej organizmu. Warto艣ci pH powy偶ej normy wyst臋puj膮 przewa偶nie przy diecie bogatej w warzywa lub produkty mleczne. Podwy偶szone warto艣ci pH mog膮 by膰 spowodowane uporczywymi wymiotami, p艂ukaniem 偶o艂膮dka, nadmiernym stosowaniem lek贸w moczop臋dnych, zaburzeniem lub utrat膮 zdolno艣ci nerek do zakwaszania moczu, zaka偶eniem uk艂adu moczowego bakteriami rozk艂adaj膮cymi amoniak (r贸wnie偶 zbyt d艂ugim przechowywaniem pr贸bki w temperaturze pokojowej). Kamica nerkowa (kamienie struwitowe) oraz niekt贸re leki (np. stosowane w chorobie refluksowej) wp艂ywaj膮 na warto艣膰 pH moczu. Warto艣ci poni偶ej pH 5 mog膮 by膰 spowodowane diet膮 bogatobia艂kow膮, gor膮czk膮, odwodnieniem, d艂ugotrwa艂ym g艂odzeniem si臋 oraz kamic膮 nerkow膮 (kamienie szczawianowe, cystynowe). Stan prawid艂owy to zazwyczaj warto艣膰 pH w zakresie 5,0 - 6,0 (czasami 4,5 - 8,0). Na warto艣膰 pH moczu bardzo du偶y wp艂yw ma rodzaj spo偶ywanych pokarm贸w. Spo偶ywanie warzyw i produkt贸w mlecznych powoduje wy偶sz膮 warto艣膰 pH, natomiast spo偶ywanie bia艂ka zwierz臋cego powoduje nisk膮 warto艣膰 pH moczu. Wysokie warto艣ci pH (powy偶ej 8) mog膮 艣wiadczy膰 m.in. o zaka偶eniu bakteryjnym uk艂adu moczowego. 艢rednia prawid艂owa warto艣膰 pH to 6. Mocz zasadowy (powy偶ej 6) wyst臋puje u os贸b na diecie wegetaria艅skiej lub mlecznej. Mo偶e oznacza膰 te偶 podwy偶szony poziom potasu, przewlek艂膮 niewydolno艣膰 nerek czy nadczynno艣膰 przytarczyc. Niskie pH (kwa艣ne) mo偶e pojawia膰 si臋 w wyniku ci臋偶kiej choroby p艂uc (rozedmy), 藕le kontrolowanej cukrzycy, ci臋偶kiej biegunki, nadmiernego przyjmowania alkoholu.
Urobilinogen
Norma 0,86-6,75mmol/l, poni偶ej 1mg/24h (czasami podaje si臋 przedzia艂 od 0 - 4mg/24h).
Urobilinogen powstaje z bilirubiny w jelicie wskutek dzia艂ania bakterii. Niewielka cz臋艣膰 urobilinogenu ulega wch艂anianiu zwrotnemu w przewodzie pokarmowym. Przez uk艂ad 偶y艂y wrotnej dostaje si臋 do w膮troby i ponownie wraz z 偶贸艂ci膮 zostaje wydalony do przewodu pokarmowego. Niewielka cz臋艣膰 tej frakcji dostaje si臋 do kr膮偶enia obwodowego i zostaje wydalona z moczem. Warto艣ci powy偶ej normy mog膮 艣wiadczy膰 o 偶贸艂taczce mechanicznej lub mi膮偶szowej, wirusowym zapaleniu lub marsko艣ci w膮troby. Urobilinogen-znak + to prawid艂owy wynik. Znak +++ oznacza 偶贸艂taczk臋, a brak tej substancji-cholestaz臋.
Wa艂eczki
Norma to 3-5 wpw wa艂eczki szkliste. Inne nieobecne. Ka偶de inne wa艂eczki 艣wiadcz膮 o istniej膮cej patologii.
Wa艂eczki to cylindryczne twory powstaj膮ce w cewkach nerek. S膮 zbudowane z bia艂ek, t艂uszczu oraz element贸w kom贸rkowych. Wyr贸偶nia si臋 kilka typ贸w wa艂eczk贸w: wa艂eczki woskowe, t艂uszczowe, bia艂kowe, w sk艂ad kt贸rych wchodz膮 krwinki czerwone lub bia艂e. Rodzaj wa艂eczk贸w pomaga w rozpoznaniu istniej膮cej choroby nerek Powy偶ej normy: wa艂eczki szkliste mog膮 by膰 obecne w moczu po wysi艂ku fizycznym, w stanach podgor膮czkowych, w toksycznym podra偶nieniu nerek. Wa艂eczki ziarniste 艣wiadcz膮 o uszkodzeniu mi膮偶szu nerek. Wa艂eczki leukocytowe zawieraj膮 leukocyty i zazwyczaj towarzysz膮 odmiedniczkowemu zapaleniu nerek. Wa艂eczki erytrocytowe zawieraj膮 erytrocyty lub ich fragmenty i mog膮 pojawia膰 si臋 w k艂臋buszkowym zapaleniu nerek. Wa艂eczki nab艂onkowe zawieraj膮 kom贸rki cewek nerkowych mog膮ce 艣wiadczy膰 o ich uszkodzeniu. Wa艂eczki woskowe zazwyczaj pojawiaj膮 si臋 w przebiegu ci臋偶kiego uszkodzenia nerek. Wa艂eczki t艂uszczowe mog膮 pojawi膰 si臋 w zespole nerczycowym.
Zapach
Charakterystyczny - zmiana zapachu moczu mo偶e by膰 spowodowana obecno艣ci膮 w nim bakterii, zablokowaniem dr贸g moczowych oraz zatruciami i chorobami zaka藕nymi.
Do g贸ry馃敽
Morfologia krwi
Jest najcz臋艣ciej wykonywanym badaniem laboratoryjnym. Nawet zdrowy cz艂owiek powinien raz w roku zrobi膰 sobie badanie krwi. Je偶eli mamy z艂e samopoczucie, cz臋sto jeste艣my zm臋czeni, senni, rozdra偶nieni, mamy k艂opoty z koncentracj膮, w艂osy s膮 cienkie i 艂amliwe, a paznokcie kruche to w pierwszej kolejno艣ci powini艣my zrobi膰 analiz臋 krwi.
Kobiety w ci膮偶y takie badanie powinny robi膰 co 6 tygodni. R贸wnie偶 kobiety, u kt贸rych miesi膮czka wyst臋puje w kr贸tkich odst臋pach czasu, jest obfita lub przed艂u偶a si臋, musz膮 robi膰 morfologi臋 nawet raz na miesi膮c.
Do badania nale偶y zg艂osi膰 si臋 na czczo (min. 8 h od ostatniego posi艂ku).
OB - odczyn Biernackiego
Norma: kobieta 0 - 15 mm, m臋偶czyzna 0 - 10 mm
Odczyn Biernackiego to badanie szybko艣ci opadania krwinek czerwonych. Ocenia zaburzenia sk艂adu bia艂ek, osocza oraz w艂a艣ciwo艣ci erytrocyt贸w.
Podwy偶szona norma mo偶e by膰 spowodowana stanem zapalnym, ci膮偶膮, chorob膮 nowotworow膮, niedokrwisto艣ci膮 oraz chorob膮 autoimmunologiczn膮. Obni偶enie normy wyst臋puje przy chorobach alergicznych i w nadkrwisto艣ci.
Erytropoetyna (EPO)
Norma: kobieta 6 - 32碌g/ml, m臋偶czyzna 6 - 32碌g/ml
Erytropoetyna (EPO) to hormon peptydowy, kt贸ry stymuluje erytropoez臋 (proces powstawania krwinek czerwonych w szpiku kostnym). Hormon ten wytwarzany jest w w膮trobie i w nerkach. Najwy偶sze jego st臋偶enie we krwi obserwuje si臋 w godzinach nocnych, a najmniejsze nad ranem.
Wzrost erytropoetyny obserwuje si臋 w spadku utlenowania krwi oraz w zwyrodnieniu wielotorbielowatym nerek. Spadek erytropoetyny wyst臋puje w przypadku przewlek艂ej mocznicy.
Hemoglobina - HGB, Hb
Norma: kobieta 12 - 16g/dl, m臋偶czyzna 13 - 18g/dl
Hemoglobina jest bia艂kowym sk艂adnikiem krwinek czerwonych. Transportuje tlen i dwutlenek w臋gla do i z kom贸rek naszego organizmu. Hemoglobina jest to podstawowy parametrem, kt贸ry s艂u偶y do rozpoznawania niedokrwisto艣ci. St臋偶enie tego zwi膮zku zale偶y od wieku i p艂ci. Najwy偶sze st臋偶enie jest u noworodk贸w.
Hemoglobina powy偶ej normy mo偶e wyst膮pi膰 wskutek odwodnienia (biegunki, wymioty, poty), w nadkrwisto艣ciach wt贸rnych (przewlek艂e choroby p艂uc, wady serca, nowotwory nerek) oraz w nadkrwisto艣ciach pierwotnych (czerwienica prawdziwa). R贸wnie偶 niedotlenienie (np. podczas przebywania w wy偶szych partiach g贸r) mo偶e powodowa膰 wzrost hemoglobiny.
Hemoglobina poni偶ej normy mo偶e mie膰 zwi膮zek z niedokrwisto艣ci膮 i przewodnienieniem.
Hematokryt - HCT
Norma: kobieta 37 - 47%, m臋偶czyzna 42 - 52%
Hematokryt jest to stosunek obj臋to艣ci krwinek czerwonych do obj臋to艣ci osocza. Warto艣膰 HCT zale偶y od liczby krwinek czerwonych, obj臋to艣ci erytrocyt贸w, obj臋to艣ci krwi kr膮偶膮cej, p艂ci i wieku.
Hematokryt powy偶ej normy mo偶e by膰 wywo艂ane czerwienic膮 prawdziw膮, niedotlenieniem tkanek, przewlek艂ymi chorobami p艂uc, wadami serca, nowotworami lub torbielowato艣ci膮 nerek. R贸wnie偶 przebywanie w g贸rach oraz leczenie sterydami mo偶e powodowa膰 wzrost tego parametru krwi.
Warto艣ci poni偶ej normy wyst臋puj膮 si臋 przy niedokrwisto艣ci i w przewodnieniu ustroju.
MCV
Norma: kobieta 81 - 99 fl, m臋偶czyzna 80 -94 fl
MCV to 艣rednia obj臋to艣膰 pojedynczej krwinki. Podwy偶szone MCV mo偶e 艣wiadczy膰 o niedoborze witaminy B12 lub kwasu foliowego w przebiegu r贸偶nych chor贸b (zapalenie b膮d藕 niewydolno艣膰 w膮troby, alkoholizm, niedoczynno艣膰 tarczycy). Wzrost ten mo偶e wyst膮pi膰 tak偶e po chemioterapii, ostrym krwotoku lub hemolizie.
MCV poni偶ej normy 艣wiadczy np. o niedokrwisto艣ci z niedoboru 偶elaza, niedokrwisto艣ci syderoblastycznej.
MCH
Norma: kobieta 27 - 31pg, m臋偶czyzna 27 - 34pg
MCH to 艣rednia masa hemoglobiny w krwince. Podwy偶szone warto艣ci MCH mog膮 艣wiadczy膰 o sferocytozie.
Poni偶ej normy mo偶e wyst膮pi膰 w czasie zaburze艅 wodno-elektrolitowych oraz w niedokrwisto艣ciach niedobarwliwych.
MCHC
Norma: kobieta 33 -37g/dl, m臋偶czyzna 33 -37g/dl
MCHC to 艣rednie st臋偶enie hemoglobiny w krwince. MCHC powy偶ej normy mo偶e 艣wiadczy膰 o sferocytozie lub hipertonicznym odwodnieniu. Obni偶ony wska藕nik MCHC mo偶e by膰 objawie艅 zaburzenia wodno-elektrolitowe typu hydrotonicznej hiperhydracji oraz przy niedokrwisto艣ci spowodowanej niedoborem 偶elaza.
RBC - krwinki czerwone (erytrocyty)
Norma: kobieta 4,2-5,4mln/mm3 , m臋偶czyzna 4,5-5,9mln/mm3
Czas 偶ycia krwinek czerwonych wynosi 100 - 120 dni. W艂a艣ciwa odnowa zale偶y od 偶elaza, witaminy B6 i B12, erytropoetyny oraz kwasu foliowego.
Zmniejszenie liczby erytrocyt贸w mo偶e wyst膮pi膰 w p贸藕niejszym okresie ci膮偶y. Natomiast zwi臋kszenie zaobserwowano u os贸b ci臋偶ko pracuj膮cych, u os贸b przebywaj膮cych na du偶ych wysoko艣ciach.
Zmniejszenie liczby krwinek czerwonych oznacza niedokrwisto艣膰, a zwi臋kszenie nadkrwisto艣膰.
WBC - krwinki bia艂e (leukocyty)
Norma: kobieta 4 500 - 10 000mm3, m臋偶czyzna 4 500 - 10 000mm3
Chroni膮 przed bakteriami, wirusami, grzybami, truciznami. Ich liczba gwa艂townie wzrasta w czasie du偶ego wysi艂ku fizycznego, wysokiej temperatury otoczenia, spo偶ywania du偶ych ilo艣ci potraw bia艂kowych. Jest to normalna reakcja u zdrowego cz艂owieka. Jednak ich namna偶anie w szybkim tempie w spos贸b niekontrolowany, powoduje, 偶e krwinki bia艂e nie stanowi膮 obrony dla organizmu.
Staj膮 si臋 wrogiem i prowadz膮 do bia艂aczki. W prawid艂owej krwi obwodowe wyst臋puje kilka rodzaj贸w krwinek bia艂ych.
Granulocyty oboj臋tnoch艂onne (neutrofile - NEUT)
Norma: kobieta 1,5 - 7,4 tys/碌l, m臋偶czyzna 1,5 - 7,4 tys/碌l
Stanowi膮 50-70% wszystkich krwinek bia艂ych. Maj膮 zdolno艣ci niszczenia bakterii. Zmniejszenie liczby neutrofili wyst臋puje w chorobach zaka藕nych (bakteryjnych, wirusowych, pierotniakowych i nowotworowych - grypa, r贸偶yczka, gru藕lica, dur, malaria itp.). Zwi臋kszenie wyst臋puje g艂贸wnie w zaka偶eniach bakteryjnych (w chorobach nowotworowych, hematologicznych, metabolicznych, po urazach, u palaczy oraz u kobiet w trzecim trymestrze ci膮偶y).
Granulocyty kwasoch艂onne (eozynofile - EOS)
Norma: kobieta 0,2 - 0,67 tys/碌l, m臋偶czyzna 0,2 - 0,67 tys/碌l
Stanowi膮 od 2 - 4% krwinek bia艂ych. Eozynofile (EOS) to krwinki bia艂e granulocyt贸w kwasoch艂onnych. Podwy偶szone warto艣ci eozynofilu mog膮 wyst膮pi膰 przy chorobach alergicznych (astma oskrzelowa, katar sienny) i paso偶ytniczych, a tak偶e w chorobach krwi (ziarnica z艂o艣liwa), 艂uszczycy. Za偶ywaniem niekt贸rych lek贸w (np. penicyliny), mo偶e r贸wnie偶 by膰 przyczyn膮 ich wzrostu. Obni偶enie warto艣ci mo偶e by膰 spowodowane zaka偶eniem, durem brzusznym, czerwonk膮, posocznic膮, urazami i oparzeniami. R贸wnie偶 zwi臋kszony wysi艂ek fizyczny mo偶e doprowadzi膰 do obni偶enia warto艣ci EOS.
Granulocyty zasadoch艂onne (bazofile) - BAS
Norma: kobieta 0 - 0,13 tys/碌l, m臋偶czyzna 0 - 0,13 tys/碌l
To r贸wnie偶 rodzaj krwinek bia艂ych, kt贸re maj膮 w艂a艣ciwo艣ci 偶erne, tj. wch艂aniania i niszczenia drobnoustroj贸w oraz kom贸rek obcych lub zmienionych kom贸rek w艂asnego organizmu. Ich ilo艣膰 to zaledwie 1% w ca艂kowitej liczbie krwinek bia艂ych. Podwy偶szone warto艣ci mog膮 wyst膮pi膰 na skutek chor贸b alergicznych, przewlek艂ej bia艂aczki szpikowej, przewlek艂ego stanu zapalnego przewodu pokarmowego, wrzodziej膮cego zapalenia jelit, niedoczynno艣ci tarczycy oraz rekonwalescencji po przebytej infekcji. Warto艣ci obni偶one mog膮 wyst膮pi膰 w czasie ostrych infekcji, w gor膮czce reumatycznej, nadczynno艣ci tarczycy, ostrym zapaleniu p艂uc, a nawet w sytuacjach stresuj膮cych.
Monocyty - MON
Norma: kobieta 0,21 - 0,92 tys/碌l, m臋偶czyzna 0,21 - 0,92 tys/碌l
Monocyty (MONO) to r贸wnie偶 kom贸rki 偶erne krwinek bia艂ych, kt贸re maj膮 zdolno艣膰 oczyszczania krwi z erytrocyt贸w, martwych kom贸rek i bakterii. Produkuj膮 interferon, kt贸ry hamuje namna偶anie si臋 wirus贸w.
Ilo艣膰 monocyt贸w wzrasta w przypadku wyst膮pienia gru藕licy, ki艂y, zapalenia wsierdzia, zaka偶enia pierwotniakowego, nowotwor贸w i innych chor贸b. Ilo艣膰 monocyt贸w mo偶e spada膰 w czasie infekcji lub stosowania niekt贸rych lek贸w (np. glikokortykosteryd贸w).
Limfocyty - LYM, LYMPH
Norma: kobieta 1,1 - 3,5 tys/碌l, m臋偶czyzna 1,1 - 3,5 tys/碌l
Limfocyty to kom贸rki uk艂adu odporno艣ciowego, kt贸re nale偶膮 do leukocyt贸w odgrywaj膮cych wa偶n膮 rol臋 w reakcjach immulogicznych. Limfocyty uczestnicz膮 w zwalczaniu bia艂ek pochodzenia pozaustrojowego.
Liczba limfocyt贸w wzrasta w chorobach krztu艣ca, ch艂oniak贸w, przewlek艂ej bia艂aczki, odry, 艣winki, gru藕licy, ki艂y, r贸偶yczki. Obni偶one warto艣ci limfocyt贸w wyst臋puj膮 w czasie przewlek艂ego leczenia preparatami glikokortykosteryd贸w oraz przy stresie i bia艂aczce.
Trombocyty (p艂ytki krwi) - PLT
Norma: kobieta 130 - 450 tys/碌, m臋偶czyzna 130 - 450 tys/碌
Powstaj膮 w szpiku i tkance limfatycznej. Podwy偶szenie (nadp艂ytkowo艣膰) dopuszczalnej normy, mo偶e by膰 skutkiem przewlek艂ego zespo艂u mieloproliferacyjnego lub nadmiernego wytwarzania p艂ytek krwi wskutek m.in. infekcji, choroby nowotworowej, regeneracji po krwotoku, po usuni臋ciu 艣ledziony itp.
Poni偶ej normy mamy do czynienia z ma艂op艂ytkowo艣ci膮, spowodowan膮 zmniejszeniem wytwarzania p艂ytek krwi. Liczba p艂ytek krwi mo偶e by膰 wskutek nadmiernego ich niszczenia r贸偶nymi chorobami. Przyczyn膮 utraty p艂ytek krwi mog膮 by膰 r贸wnie偶 krwotoki.
Do g贸ry馃敽
Opis badania w膮troby i p臋cherzyka 偶贸艂ciowego oraz normy bada艅
5-nukleotydaza
Norma: 0,6-4,2 mmol/l/s. Aktywno艣膰 tego enzymu oznacza si臋 w diagnostyce chor贸b w膮troby, a jej wzrost mo偶e by膰 skutkiem tej choroby.
Aminotransferaza AspAT (GOT lub AST)
Normy: kobiety 5-40 U/l (j.m/l), m臋偶czy藕ni 19 U/l (j.m/l). Wzrost aktywno艣ci tego enzymu mo偶e 艣wiadczy膰 o chorobie w膮troby, serca, p艂uc, m贸zgu, mi臋艣ni lub o chorobie nowotworowej.
Aminotransferaza ALAT (GPT lub ALT)
Norma: 5-40 U/l. Aktywno艣膰 tego enzymu mo偶e rosn膮膰 przy wielu chorobach w膮troby. Poziom aktywno艣ci ALAT jest dobrym wska藕nikiem stanu pracy w膮troby (jest to specyficzny enzym dla tego narz膮du).
Aminotransferazy
S膮 to enzymy, kt贸rych aktywno艣膰 oznacza si臋 diagnostyce wielu chor贸b. Aminotransferaza asparaginowa AspAT (GOT) wyst臋puje w r贸偶nych kom贸rkach organizmu. Aminotransferaza alaninowa AIAT (GPT) jest enzymem, kt贸ry wyst臋puje g艂贸wnie w kom贸rkach w膮troby. Do cel贸w diagnozy stosuje si臋 wska藕nik de Ritisa - jest to stosunek aktywno艣ci AspAT do AIAT. W prawid艂owych warunkach jest on wi臋kszy od 1, a w chorobach jest on mniejszy od 0,9.
Antygen HbsAg
Norma: wynik ujemny. Obecno艣膰 tego antygenu mo偶e by膰 spowodowana wirusowym zapaleniem w膮troby typu B.
Badanie 偶贸艂ci
Podczas badania dwunastnicy mo偶na pobra膰 偶贸艂膰 w celu zdiagnozowania ewentualnych zaburze艅 jej wydzielania. Oceniana jest jej obj臋to艣膰, konsystencja, kolor, zawarto艣膰 kamieni i innych substancji. Cz臋sto w celu dok艂adniejszej diagnozy podczas badania stymuluje si臋 p臋cherzyk i wydzielanie 偶贸艂ci. Otrzymuje si臋 w ten spos贸b trzy rodzaje 偶贸艂ci:
1. 呕贸艂膰 na czczo — 偶贸艂ta lub bezbarwna (bilirubina mniejsza ni偶 170 碌mol/l).
2. 呕贸艂膰 p臋cherzykowa — zielona (st臋偶enie bilirubiny 1,7-5mmol/l).
3. 呕贸艂膰 w膮trobowa — 偶贸艂ta (bilirubina 80 - 250mmol/l).
Bilirubina
Norma: <17碌mol/l 1/3 zestryfikowana
Bilirubina jest produktem przemian jednego ze sk艂adnik贸w hemoglobiny. Powstaje w w膮trobie, 艣ledzionie i szpiku. We krwi wyst臋puje w dw贸ch postaciach: bilirubina wolna i bilirubina zestryfikowana. To rozr贸偶nienie ma znaczenie diagnostyczne. Wzrost st臋偶enia bilirubiny mo偶e by膰 oznak膮 chor贸b.
Biopsja w膮troby
Badanie polega na pobraniu fragmentu tkanki w膮troby do analizy.
Cholangiografia
Jest badaniem rentgenowskim wykorzystuj膮cym „kontrast”, kt贸ry podaje si臋 doustnie lub w postaci zastrzyku do偶ylnego. Bada si臋 drogi 偶贸艂ciowe i p臋cherzyk 偶贸艂ciowy.
Cholangiopankreatografia wsteczna endoskopowa (ERCP)
Badanie to jest po艂膮czeniem badania endoskopowego i rentgenologicznego. Przy pomocy endoskopu wprowadzonego do dwunastnicy wprowadza si臋 cewnikiem kontrast do przewod贸w trzustkowych i 偶贸艂ciowych, a nast臋pnie wykonuje si臋 zdj臋cia rentgenowskie.
Cholecystografia
Jest badaniem rentgenowskim, w kt贸rym przy pomocy kontrastu uwidocznia si臋 p臋cherzyk 偶贸艂ciowy. Kontrast podaje si臋 doustnie.
Cholesterol 3,9-6,2mmol/l, 150-240mg%.
Ca艂kowity do 200mg/100ml LDL do 160mg/100ml
Normy: HDL kobiety od 55mg/100ml, m臋偶czy藕ni od 45mg/100ml
W膮troba odgrywa g艂贸wn膮 rol臋 w regulacji st臋偶enia cholesterolu. Tr贸jglicerydy - kobiety 40-160mg/100ml m臋偶czy藕ni 68-175mg/100ml
Lipidy ca艂kowite 450-1000mg/100ml
Cholinesteraza CHE
Norma: 1900-3600 U/l. Aktywno艣膰 enzymu mo偶e spada膰 przy chorobach w膮troby.
Dehydrogenaza glutaminowa GLDH
Norma: 3 U/l. Enzym jest bardzo wa偶nym przy przemianie aminokwas贸w i sk艂adnik贸w bia艂ek. Jego aktywno艣膰 mo偶e rosn膮膰 w chorobach w膮troby.
Dehydrogenaza mleczanowa LDH
Norma: 100-280 U/l. Enzym produkowany przez r贸偶ne narz膮dy, a jego wzrost aktywno艣ci mo偶e by膰 wynikiem powa偶nych chor贸b w膮troby.
Fosfataza alkaliczna (ALP)
Norma: 25-92, 60-170j.m/l. Jest to enzym wytwarzany w du偶ych ilo艣ciach w w膮trobie, nerkach i ko艣ciach. Wzrost aktywno艣ci mo偶e by膰 wynikiem choroby w膮troby i dr贸g 偶贸艂ciowych.
Immunoglobulina M anty-HAV (IgM anty-HAV)
Norma: brak. Obecno艣膰 immunoglobuliny mo偶e 艣wiadczy膰 o wirusowym zapaleniu w膮troby typu A.
Pr贸ba z bromosulfoftalein膮 BSP
Norma: 30 min <10% 45 min <6%. Pr贸ba polega na wstrzykni臋ciu do krwi substancji, kt贸ra w prawid艂owych warunkach powinna by膰 pobierana z krwi w celu detoksykacji przez w膮trob臋. Krew pobiera si臋 w kilka minut po wstrzykni臋ciu, a nast臋pnie po 45 minutach. Oznacza si臋 poziom wstrzykni臋cia i por贸wnuje si臋 wyniki. Nast臋pnie oblicza si臋, ile procent substancji nie zosta艂o wychwyconych przez w膮trob臋.
Scyntygrafia
Pacjentowi podaje si臋 艣rodek promieniotw贸rczy o promieniowaniu gamma. Wynik uzyskuje si臋 poprzez zmierzenie specjalnym przyrz膮dem promieniowania wysy艂anego z w膮troby. Badanie pozwala oceni膰 czynno艣膰 w膮troby.
Transpeptydaza gamma GT
Norma: 26 U/l. Enzym nale偶膮cy do klasy peptydaz wyst臋puje w w膮trobie, nerce i trzustce. Aktywno艣膰 mo偶e rosn膮膰 w chorobach w膮troby, dr贸g 偶贸艂ciowych, nowotworach oraz w czasie stosowania niekt贸rych lek贸w.
USG jamy brzusznej
Badanie ultrasonograficzne obejmuje wiele narz膮d贸w. W trakcie badania lekarz ogl膮da powierzchni臋 zewn臋trzn膮 w膮troby, p臋cherzyk 偶贸艂ciowy, drogi 偶贸艂ciowe i du偶e naczynia krwiono艣ne oraz narz膮dy s膮siednie. Przed badaniem nale偶y wyeliminowa膰 gazy z przewodu pokarmowego. Dzie艅 przed badaniem nale偶y ograniczy膰 jedzenie pokarm贸w zawieraj膮cych b艂onnik, a nawet za偶y膰 np. w臋giel, je偶eli zaleci tak lekarz. Gazy zalegaj膮ce w przewodzie pokarmowym bardzo utrudniaj膮 badanie.
Do g贸ry馃敽
Brak komentarzy:
Prze艣lij komentarz