Jak opiekować się osobą z chorobą Alzheimera

Los ciężko nas doświadcza różnymi problemami, a na dodatek stajemy przed faktem dokonanym, jakim jest choroba alzheimera osoby bliskiej.
Choroba daje już sygnały wcześniej, ale tego nie zauważamy lub myślimy, że to stan starzenia się organizmu. Gdy osoba bliska (tata, mama, żona, mąż, dziadek, babcia itd.) zachoruje na alzheimera, wpadamy w panikę i niepewnością czy sobie poradzimy.
Nie wiemy co robić, przecież mamy swoje obowiązki. Różne myśli mogą przychodzić nam do głowy, ale na początku odrzućmy pomysł oddania bliskiej osoby do domu opieki. Postarajmy się zapewnić opiekę dla takiej osoby przez rodzinę lub pomoc dochodzącą.

Najpierw zapoznajmy się ze specyfiką tej choroby, żeby wiedzieć, co może nas spotkać. Na pewno nie będzie łatwo, bo opieka nad taką osobą jest bardzo ciężka, denerwująca, męcząca. Sami możemy mieć kłopoty ze zdrowiem: depresja, nerwica itp. W początkowej fazie choroby nie jest jeszcze tak tragicznie, gorzej, gdy choroba postępuje szybko i wtedy opieka staje się wyzwaniem.
Musimy zrozumieć postępowanie chorej osoby na alzheimera, która często nie jest świadoma swojego postępowania. W fazie łagodnego przebiegu choroby możemy próbować delikatnie tłumaczyć choremu, że chcemy pomóc. Do takiej osoby należy mówić powoli, wyraźnie i poczekać aż informacja dotrze w odpowiednie miejsce. Nie należy chorego pouczać, przekonywać, że jest inaczej, złościć się na niego, krzyczeć, mówić uszczypliwie, czy się podśmiewać. Osoba chora buntuje się, nie poznaje bliskie osoby, staje się nieporadna, traci podstawowe umiejętności. Nasze zachowanie może nakręcać chorą osobę, może krzyczeć, że robimy z niej wariatkę czy wariata.

W zaawansowanej chorobie możemy być zaskoczeni różnymi sytuacjami, np. osoba taka może załatwić się koło łóżka, pluć do jedzenia lub go wyrzucać. Możemy sądzić, że zrobiła to złośliwie, ale tak nie jest. Osoba ta nie ma świadomości, że źle zrobiła, a jak coś jej prześwituje, to nie należy jej atakować, bo sama źle się z tym czuje.
Alzheimer charakteryzuje się splataniem, zanikiem pamięci oraz urojeniami o kradzieży pieniędzy, rzeczy i przekonaniu, że chcemy jej wszystko zabrać. Dlatego też takie osoby chowają pieniądze i przedmioty w różnych zakamarkach. Mogą też popaść w manię zbierania różnych rupieci.
Ważne jest też leczenie farmakologiczne, ale musimy mieć świadomość, że jest to choroba nieuleczalna.

Opieka nad taką osobą jest bardzo wymagająca i wie to tylko osoba, która taką opiekę sprawuje lub sprawowała. Mamy prawo być poirytowanym, mieć dość zajmowania się chorym, ale czy oddawać taką osobę pod inną opiekę?
Mamy dość, nie dajemy rady i wtedy decydujemy się na oddanie (lepiej brzmi, zmieniamy jej miejsce zamieszkania) chorej do domu opieki. Musimy jedna przygotować się na to psychicznie. Będzie to nas dręczyło, dlaczego osobę bliską oddaliśmy gdzieś obcym, ale nie zawsze możemy zapewnić swojemu bliskiemu godne warunki życia i bezpieczeństwa.

Jeżeli podejmiemy decyzję o zmianie miejsca zamieszkania dla osoby chorej, najpierw zróbmy rozpoznanie, żeby wybrać dobry ośrodek.
Zaletą takiego rozwiązania jest to, że opiekun oszczędzi swoje zdrowie, zajmie się rodziną, pracą i może odwiedzać osobę chorą. Osoba chora i tak nie ma często świadomości o rzeczywistości. Dużym plusem jest to, że na miejscu dostępni są lekarze różnych specjalności. Prowadzone są różne zajęcia, różne formy wsparcia dla chorych.
Wadą mogą być wyrzuty naszego sumienia.

Alzheimer

Jakie nasze działania mogą zmniejszyć uniknięcie choroby alzheimera, która uszkadza nieodwracalnie mózg?
Ta choroba powoduje zaniki pamięci, splątanie, trudności z wykonywaniem prostych czynności, nieporadność i brak samodzielności. W czasie postępowania choroby funkcje mózgu są coraz bardziej ograniczone. Zanika pamięć, osoba staje się bezradna psychicznie i fizycznie do tego stopnia, że nawet nie jest, w stanie się poruszać, chodzić czy samodzielnie jeść. Organizm staje się coraz bardziej osłabiony, co powoduje różne infekcje.

Na chorobę alzheimera mają wpływ geny, styl życia oraz wiek. Osoby po 65 roku życia (proces starzenia się) są bardziej narażeni na tę przypadłość. Na chorobę Alzheimera najbardziej zagrożone są osoby obciążone genetycznie, co powoduje zwiększone ryzyko zachorowania oraz osoby z zespołem Downa. Również groźne urazy głowy zwiększają zagrożenie dotknięcia tą chorobą.

Czy można zapobiec tej chorobie, opóźnić ją lub zminimalizować?
Zapobiec tej chorobie raczej się nie da, ale można jej rozwój opóźnić. Dieta ma duży wpływ na nasze zdrowie, również na nasz mózg. Należy ograniczyć spożywanie czerwonego mięsa, cukru, tłuszczów nasyconych, a bardziej bazować na warzywach, owocach, produktach pełnoziarnistych, rybach, drobiu oraz stosować olej rzepakowy i oliwę z oliwek.

Aktywność fizyczna i umysłowa bardzo dobrze wpływa na pracę mózgu. Zmuszając mózg do ciągłego wysiłku umysłowego (gry, krzyżówki, łamigłówki, czytanie), zwiększa się ilość połączeń pomiędzy komórkami mózgowymi, co wpływa na opóźnienie powstania choroby odpowiedzialnej za zaniki pamięci.
Prawidłowa masa ciała, glukozy we krwi, cholesterolu, unormowane ciśnienie krwi, wypoczynek i relaks oraz niepalenie papierosów też mają wpływ na nasze zdrowie.
Ważne też są kontakty z ludźmi, z którymi lubimy przebywać, bo samotność też źle wpływa na zdrowie. No i szczególnie ważne jest, żeby mieć jakieś zajęcie, hobby, które stymulują nasz mózg do pracy.

Normy badań - jak czytać wyniki

NAWIGACJA  👉  Badanie moczu    Morfologia krwi    Opis badania wątroby i pęcherzyka żółciowego oraz normy badań   

---

❗ W różnych laboratoriach mogą być przyjęte różne normy dla wybranych parametrów, ale różnice nie są duże. Dlatego podane w tabeli normy i opisy należy traktować jako wyniki poglądowe, a uzyskanie dokładnych informacji o wynikach badań należy uzyskać od lekarza.

Badanie moczu
Jest podstawowym badaniem, które wykonywane jest bardzo często. Odbierając wyniki, przeważnie nie wiemy, co oznaczają liczby i oznaczenia. Rutynowe badanie moczu obejmuje analizę jego cech fizycznych i chemicznych.
Takie badanie pozwala szybko zdiagnozować choroby nerek i całego układu moczowego, wykryć cukrzycę oraz choroby metaboliczne. Układ moczowy składa się z nerek, moczowodów, pęcherza moczowego i cewki moczowej. Narządem wytwarzającym mocz są nerki.
Przed badaniem moczu należy zastosować się do kilku zasad, które przyczynią się do bardziej wiarygodnych wyników.
❗Planując wizytę w laboratorium dobę wcześniej, pamiętaj o niespożywaniu alkoholu i stosowaniu płynów do płukania ust oraz produktów odświeżających oddech. Należy również zrezygnować z gumy do żucia i większych ilości kawy oraz herbaty (zielonej, czarnej).
Przed badaniem zapytaj lekarza o wpływie przyjmowanych leków na wyniki badań. Kobiety powinny poinformować lekarza, że termin badania przypada tuż przed lub w trakcie miesiączki (być może trzeba będzie przełożyć termin wykonania analizy moczu). Przed badaniem lekarz może zalecić Ci przerwanie przyjmowania niektórych leków, które powodują zmianę zabarwienia moczu. Są to m.in. witamina B, fenazopirydyna, fenytoina. Jeśli przyjmujesz leki moczopędne, poinformuj o tym lekarza. Spożywanie przed badaniem buraczków, porzeczek, rabarbaru, jagód oraz większych ilości marchewki może spowodować zmianę zabarwienia moczu.
Przed oddaniem moczu do badania unikaj wykonywania większych wysiłków. Do przechowywania próbki moczu służy specjalnie do tego celu przygotowany plastikowy pojemnik (najczęściej w postaci kubeczka z przykrywką), kupisz go w każdej aptece. Przed pobraniem próbki moczu umyj dokładnie ręce, nie pij i nie jedz. Obmyj też skórę w okolicy zewnętrznego ujścia cewki moczowej. Unikaj dotykania wewnętrznej powierzchni pojemnika dłońmi.
Do badania powinno się wykorzystać jedynie mocz ze strumienia środkowego oddany rano. Najlepiej byłoby dostarczyć próbkę do laboratorium w ciągu 1 godziny od pobrania.

Aminokwasy, Azot a-aminokwasowy
Norma od 1,5-3g/24 60-200mg/24. Podwyższenie stężenia aminokwasów w moczu może być spowodowane chorobą nerek, wątroby, mięśni lub tarczycy.
Barwa
Słomkowa, jasno-żółta. W przypadku wypicia dużej ilości płynów mocz może być bezbarwny. W czasie odwodnienia mocz może być koloru pomarańczowo-brązowego. W przypadku przedostania się dużej ilości krwi do moczu, jego kolor będzie purpurowo-czerwony. Czerwona barwa nie musi oznaczać zawartość krwi, lecz substancje wydzielane w nadmiarze przez organizm. W czasie żółtaczki jego barwa może być o odcieniu zielonym lub pomarańczowym. Inne spotykane kolory mogą świadczyć o procesach chorobowych wewnątrz organizmu lub mogą być spowodowane dietą oraz przyjmowanymi lekami (żółtobrązowy, czerwonobrązowy, niebieski, czarny, fioletowy).
Białko
Norma od 40 - 80 mg/24h. Białko w moczu występuje w małych ilościach i w małych próbkach jego ilość jest nie do wykrycia. Dopiero dobowe zbieranie moczu pozwala na określenie jego ilości. Zwiększona ilość białka w moczu może być spowodowana chorobą nerek i układu moczowego. Również choroby gruczołu krokowego, nowotwory i obecność krwi w moczu mogą być przyczyną obecności białka w moczu. Przyczyną białka w moczu może być także nadmierny wysiłek fizyczny oraz przyjmowanie różnych leków.
Bilirubina
Nie powinno jej byc w moczu. Wolna bilirubina w prawidłowym moczu nie występuje.
Diureza dobowa (objętość moczu)
Norma od 0,6 - 2,0 l/24 norma z innego źródła to 0,9-1,8 l/24. Objętość moczu to ilość wydalanego moczu w ciągu doby. Zwiększone wydalanie moczu powyżej 2 litrów na dobę to wielomocz i może być spowodowane chorobą nerek (przewlekła niewydolność nerek, odmiedniczkowe zapalenie nerek, torbielowatość, a także w ostrej niewydolności nerek po okresie skąpomoczu lub bezmoczu). Przyczyna wielomoczu może nie być związana z nerkami (moczówka, poliuria poalkoholowa, cukrzyca). Zmniejszone wydalanie moczu może być spowodowane chorobami układu krążenia lub odwodnieniem. Mogą to być objawy zaburzenia funkcji nerek, takich jak ostra niewydolność nerek (przednerkowa-np. wstrząs, zmniejszenie przepływu nerkowego krwi, nerkowa-ostre choroby zapalne i niezapalne, pozanerkowa-np. kamica dróg moczowych). Ponadto może świadczyć to o przewlekłej niewydolności nerek. Zmniejszenie diurezy poniżej wartości pozwalającej na usunięcie z organizmu produktów przemiany materii (ok. 400 ml/24h) to skąpomocz, a poniżej 100 ml/dobę to bezmocz.
Gęstość (ciężar właściwy)
Norma 1,015-1,030g/ml (waha się w granicach 1,001-1,035 g/ml). Ciężar właściwy moczu zależy od substancji w nim rozpuszczonych (kwas moczowy, mocznik, elektrolity, glukoza, białkomocz). Zwiększona gęstość moczu może być spowodowana chorobami układu krążenia, przewodu pokarmowego, nerek i chorobami, przy których występuje stan gorączkowy oraz odwodnieniem. Powyżej normy świadczy o obecności w moczu składnika w stężeniu przekraczającym wartości fizjologiczne (glukoza, białko). Bardzo wysoki ciężar właściwy może wynikać z dużego zagęszczenia moczu w skutek przyjmowania zbyt małych ilości płynów, ich nadmiernej utraty z organizmu (uporczywe wymioty, nadmierne pocenie się, gorączka, biegunka). Poniżej normy świadczą o chorobach miąższowych nerek, które powodują ich niewydolność (PNN), a także m.in. o moczówce prostej. Niskie wartości ciężaru właściwego są dowodem rozrzedzenia moczu wynikające z przyjmowania dużej ilości płynów albo z powodu ciężkiej choroby nerek lub stosowania leków moczopędnych. Prawidłowy ciężar właściwy moczu to wartość uśredniona od 1,015 do 1,022 g/ml. Wahnięcia ciężaru właściwego w granicach 0,010 g/ml mogą być spowodowane zwiększoną ilością wypijanych płynów.
Glukoza
Norma to Brak w zdrowym organiźmie. Przyczyną obecności glukozy w moczu może być choroba układu moczowego lub wysokie stężenie glukozy we krwi.
Kreatynina
Norma 8-20 mmol/24h (0,9-2,3g). Kreatynina jest produktem mięśni i jej stężenie zależy od ilości tkanki mięśniowej. Dlatego norma dla mężczyzn jest większa niż dla kobiet. Podwyższenie stężenia kreatyniny w moczu może być spowodowane chorobą wątroby, chorób z wysoką temperaturą oraz dużym wysiłkiem fizycznym. Obniżenie stężenia kreatyniny może być wynikiem chorób tarczycy, nerek, mięśni.
Konsystencja
Mocz powinień być przezroczysty. Zmętnienie moczu spowodowane może być obecnością białych i czerwonych krwinek, bakterii, a także związków będących składnikami kamieni nerkowych.
Krwinki białe (leukocyty)
Norma to kilka w polu widzenia (4-5). Powyżej normy: najczęstszą przyczyną, zaburzonej ilości leukocytów w moczu, są ostre i przewlekłe bakteryjne zakażenia układu moczowego. Zwiększona ilość leukocytów może być spowodowana przez śródmiąższowe zapalenie nerek jako wynik reakcji na leki (np. aminoglikozydy, cefalosporyny, tuberkulostatyki, sulfonamidy, leki diuretyczne, cyklofosfamid, niesterydowe leki przeciwzapalne, fenacetyna, sole litu, azatiopryna), toksyny, jady egzogenne, czynniki fizyczne. Ponadto podwyższone wartości leukocytów mogą być spowodowane przez duży wysiłek fizyczny. Mogą również świadczyć o stanach gorączkowych, odwodnieniu, przewlekłej niewydolności krążenia, zmianach zapalnych narządów sąsiadujących z układem moczowym, o zapaleniu dróg moczowych (bakteryjne, wirusowe, grzybicze lub pasożytnicze). Obecność eozynofilów w moczu może być objawem alergicznego śródmiąższowego zapalenia nerek. Zaburzone występowanie leukocytów w moczu może świadczyć o nowotworach.
Krwinki czerwone (erytrocyty)
Norma to kilka w preparacie ( 3-4 erytrocytów w polu widzenia). Podwyższona ilość erytrocytów we krwi może świadczyć o kamicy nerkowej, cewki moczowej i pęcherza moczowego, skazie krwotocznej, nowotworach układu moczowego i narządów płciowych, chorobach zapalnych nerek, zakrzepicy żył nerkowych. Ilość erytrocytów powyżej 10 krwinek w polu widzenia spowodowane może być przez gruźlicę, zaburzenia krzepnięcia krwi, niewydolność krążenia, marskość wątroby oraz stosowaniem leków pochodnych dikumarolu i heparyny. Czasem krwiomocz może być spowodowany domieszką krwi miesiączkowej, urazem dróg moczowych w czasie wykonywania niektórych badań inwazyjnych. W tych przypadkach krwiomocz określany jest jako rzekomy. Obecność powyżej 60% dysmorficznych (erytrocyty o nieprawidłowej budowie) erytrocytów jest cechą charakterystyczną kłębuszkowego zapalenia nerek.
Kwas moczowy
Norma 0,5-0,9g/24h
kobiety 2,5-5,7mg/100ml
mężczyźni 3,4-7,7mg/100ml
Kwas moczowy jest zbędnym produktem przemian metabolicznych. Zwiększone stężenie kwasu moczowego w moczu może być spowodowane spożywaniem pokarmów o dużej zawartości zasad purynowych (wątróbka, nerki, podroby). Może być też spowodowany chorobą wątroby, zatruciem, terapią przeciwnowotworową oraz stosowaniem niektórych leków.
Mocznik
Norma 13-30g/24h.
Mocznik jest produktem metabolizmu białek. Podwyższenie stężenia mocznika często spowodowane jest spożywaniem pokarmów o dużej zawartości białka oraz chorobami z wysoką gorączką.
Nabłonki
W moczu mogą pojawiać się nabłonki płaskie. Jest to objaw prawidłowy. Natomiast pojawienie się nabłonków innego kształtu (walcowate, gruszkowate) może być objawem chorób nerek i układu moczowego.
pH
Norma 4,7-8,1 (przeważnie 5,0 - 6,0) /skrajnie waha się w zakresie 4,5 - 8,2/.
pH określa stężenie jonów wodorowych w wydalanym moczu. Świadczy o jego zakwaszeniu lub zasadowości i związane jest z wydolnością gospodarki kwasowo-zasadowej organizmu. Wartości pH powyżej normy występują przeważnie przy diecie bogatej w warzywa lub produkty mleczne. Podwyższone wartości pH mogą być spowodowane uporczywymi wymiotami, płukaniem żołądka, nadmiernym stosowaniem leków moczopędnych, zaburzeniem lub utratą zdolności nerek do zakwaszania moczu, zakażeniem układu moczowego bakteriami rozkładającymi amoniak (również zbyt długim przechowywaniem próbki w temperaturze pokojowej). Kamica nerkowa (kamienie struwitowe) oraz niektóre leki (np. stosowane w chorobie refluksowej) wpływają na wartość pH moczu. Wartości poniżej pH 5 mogą być spowodowane dietą bogatobiałkową, gorączką, odwodnieniem, długotrwałym głodzeniem się oraz kamicą nerkową (kamienie szczawianowe, cystynowe). Stan prawidłowy to zazwyczaj wartość pH w zakresie 5,0 - 6,0 (czasami 4,5 - 8,0). Na wartość pH moczu bardzo duży wpływ ma rodzaj spożywanych pokarmów. Spożywanie warzyw i produktów mlecznych powoduje wyższą wartość pH, natomiast spożywanie białka zwierzęcego powoduje niską wartość pH moczu. Wysokie wartości pH (powyżej 8) mogą świadczyć m.in. o zakażeniu bakteryjnym układu moczowego. Średnia prawidłowa wartość pH to 6. Mocz zasadowy (powyżej 6) występuje u osób na diecie wegetariańskiej lub mlecznej. Może oznaczać też podwyższony poziom potasu, przewlekłą niewydolność nerek czy nadczynność przytarczyc. Niskie pH (kwaśne) może pojawiać się w wyniku ciężkiej choroby płuc (rozedmy), źle kontrolowanej cukrzycy, ciężkiej biegunki, nadmiernego przyjmowania alkoholu.
Urobilinogen
Norma 0,86-6,75mmol/l, poniżej 1mg/24h (czasami podaje się przedział od 0 - 4mg/24h).
Urobilinogen powstaje z bilirubiny w jelicie wskutek działania bakterii. Niewielka część urobilinogenu ulega wchłanianiu zwrotnemu w przewodzie pokarmowym. Przez układ żyły wrotnej dostaje się do wątroby i ponownie wraz z żółcią zostaje wydalony do przewodu pokarmowego. Niewielka część tej frakcji dostaje się do krążenia obwodowego i zostaje wydalona z moczem. Wartości powyżej normy mogą świadczyć o żółtaczce mechanicznej lub miąższowej, wirusowym zapaleniu lub marskości wątroby. Urobilinogen-znak + to prawidłowy wynik. Znak +++ oznacza żółtaczkę, a brak tej substancji-cholestazę.
Wałeczki
Norma to 3-5 wpw wałeczki szkliste. Inne nieobecne. Każde inne wałeczki świadczą o istniejącej patologii.
Wałeczki to cylindryczne twory powstające w cewkach nerek. Są zbudowane z białek, tłuszczu oraz elementów komórkowych. Wyróżnia się kilka typów wałeczków: wałeczki woskowe, tłuszczowe, białkowe, w skład których wchodzą krwinki czerwone lub białe. Rodzaj wałeczków pomaga w rozpoznaniu istniejącej choroby nerek Powyżej normy: wałeczki szkliste mogą być obecne w moczu po wysiłku fizycznym, w stanach podgorączkowych, w toksycznym podrażnieniu nerek. Wałeczki ziarniste świadczą o uszkodzeniu miąższu nerek. Wałeczki leukocytowe zawierają leukocyty i zazwyczaj towarzyszą odmiedniczkowemu zapaleniu nerek. Wałeczki erytrocytowe zawierają erytrocyty lub ich fragmenty i mogą pojawiać się w kłębuszkowym zapaleniu nerek. Wałeczki nabłonkowe zawierają komórki cewek nerkowych mogące świadczyć o ich uszkodzeniu. Wałeczki woskowe zazwyczaj pojawiają się w przebiegu ciężkiego uszkodzenia nerek. Wałeczki tłuszczowe mogą pojawić się w zespole nerczycowym.
Zapach
Charakterystyczny - zmiana zapachu moczu może być spowodowana obecnością w nim bakterii, zablokowaniem dróg moczowych oraz zatruciami i chorobami zakaźnymi.
Do góry🔺

---

Morfologia krwi
Jest najczęściej wykonywanym badaniem laboratoryjnym. Nawet zdrowy człowiek powinien raz w roku zrobić sobie badanie krwi. Jeżeli mamy złe samopoczucie, często jesteśmy zmęczeni, senni, rozdrażnieni, mamy kłopoty z koncentracją, włosy są cienkie i łamliwe, a paznokcie kruche to w pierwszej kolejności powiniśmy zrobić analizę krwi.
Kobiety w ciąży takie badanie powinny robić co 6 tygodni. Również kobiety, u których miesiączka występuje w krótkich odstępach czasu, jest obfita lub przedłuża się, muszą robić morfologię nawet raz na miesiąc.
Do badania należy zgłosić się na czczo (min. 8 h od ostatniego posiłku).

OB - odczyn Biernackiego
Norma: kobieta 0 - 15 mm, mężczyzna 0 - 10 mm
Odczyn Biernackiego to badanie szybkości opadania krwinek czerwonych. Ocenia zaburzenia składu białek, osocza oraz właściwości erytrocytów.
Podwyższona norma może być spowodowana stanem zapalnym, ciążą, chorobą nowotworową, niedokrwistością oraz chorobą autoimmunologiczną. Obniżenie normy występuje przy chorobach alergicznych i w nadkrwistości.
Erytropoetyna (EPO)
Norma: kobieta 6 - 32µg/ml, mężczyzna 6 - 32µg/ml
Erytropoetyna (EPO) to hormon peptydowy, który stymuluje erytropoezę (proces powstawania krwinek czerwonych w szpiku kostnym). Hormon ten wytwarzany jest w wątrobie i w nerkach. Najwyższe jego stężenie we krwi obserwuje się w godzinach nocnych, a najmniejsze nad ranem.
Wzrost erytropoetyny obserwuje się w spadku utlenowania krwi oraz w zwyrodnieniu wielotorbielowatym nerek. Spadek erytropoetyny występuje w przypadku przewlekłej mocznicy.
Hemoglobina - HGB, Hb
Norma: kobieta 12 - 16g/dl, mężczyzna 13 - 18g/dl
Hemoglobina jest białkowym składnikiem krwinek czerwonych. Transportuje tlen i dwutlenek węgla do i z komórek naszego organizmu. Hemoglobina jest to podstawowy parametrem, który służy do rozpoznawania niedokrwistości. Stężenie tego związku zależy od wieku i płci. Najwyższe stężenie jest u noworodków.
Hemoglobina powyżej normy może wystąpić wskutek odwodnienia (biegunki, wymioty, poty), w nadkrwistościach wtórnych (przewlekłe choroby płuc, wady serca, nowotwory nerek) oraz w nadkrwistościach pierwotnych (czerwienica prawdziwa). Również niedotlenienie (np. podczas przebywania w wyższych partiach gór) może powodować wzrost hemoglobiny.
Hemoglobina poniżej normy może mieć związek z niedokrwistością i przewodnienieniem.
Hematokryt - HCT
Norma: kobieta 37 - 47%, mężczyzna 42 - 52%
Hematokryt jest to stosunek objętości krwinek czerwonych do objętości osocza. Wartość HCT zależy od liczby krwinek czerwonych, objętości erytrocytów, objętości krwi krążącej, płci i wieku.
Hematokryt powyżej normy może być wywołane czerwienicą prawdziwą, niedotlenieniem tkanek, przewlekłymi chorobami płuc, wadami serca, nowotworami lub torbielowatością nerek. Również przebywanie w górach oraz leczenie sterydami może powodować wzrost tego parametru krwi.
Wartości poniżej normy występują się przy niedokrwistości i w przewodnieniu ustroju.
MCV
Norma: kobieta 81 - 99 fl, mężczyzna 80 -94 fl
MCV to średnia objętość pojedynczej krwinki. Podwyższone MCV może świadczyć o niedoborze witaminy B12 lub kwasu foliowego w przebiegu różnych chorób (zapalenie bądź niewydolność wątroby, alkoholizm, niedoczynność tarczycy). Wzrost ten może wystąpić także po chemioterapii, ostrym krwotoku lub hemolizie.
MCV poniżej normy świadczy np. o niedokrwistości z niedoboru żelaza, niedokrwistości syderoblastycznej.
MCH
Norma: kobieta 27 - 31pg, mężczyzna 27 - 34pg
MCH to średnia masa hemoglobiny w krwince. Podwyższone wartości MCH mogą świadczyć o sferocytozie.
Poniżej normy może wystąpić w czasie zaburzeń wodno-elektrolitowych oraz w niedokrwistościach niedobarwliwych.
MCHC
Norma: kobieta 33 -37g/dl, mężczyzna 33 -37g/dl
MCHC to średnie stężenie hemoglobiny w krwince. MCHC powyżej normy może świadczyć o sferocytozie lub hipertonicznym odwodnieniu. Obniżony wskaźnik MCHC może być objawień zaburzenia wodno-elektrolitowe typu hydrotonicznej hiperhydracji oraz przy niedokrwistości spowodowanej niedoborem żelaza.
RBC - krwinki czerwone (erytrocyty)
Norma: kobieta 4,2-5,4mln/mm3 , mężczyzna 4,5-5,9mln/mm3
Czas życia krwinek czerwonych wynosi 100 - 120 dni. Właściwa odnowa zależy od żelaza, witaminy B6 i B12, erytropoetyny oraz kwasu foliowego.
Zmniejszenie liczby erytrocytów może wystąpić w późniejszym okresie ciąży. Natomiast zwiększenie zaobserwowano u osób ciężko pracujących, u osób przebywających na dużych wysokościach.
Zmniejszenie liczby krwinek czerwonych oznacza niedokrwistość, a zwiększenie nadkrwistość.
WBC - krwinki białe (leukocyty)
Norma: kobieta 4 500 - 10 000mm3, mężczyzna 4 500 - 10 000mm3
Chronią przed bakteriami, wirusami, grzybami, truciznami. Ich liczba gwałtownie wzrasta w czasie dużego wysiłku fizycznego, wysokiej temperatury otoczenia, spożywania dużych ilości potraw białkowych. Jest to normalna reakcja u zdrowego człowieka. Jednak ich namnażanie w szybkim tempie w sposób niekontrolowany, powoduje, że krwinki białe nie stanowią obrony dla organizmu.
Stają się wrogiem i prowadzą do białaczki. W prawidłowej krwi obwodowe występuje kilka rodzajów krwinek białych.
Granulocyty obojętnochłonne (neutrofile - NEUT)
Norma: kobieta 1,5 - 7,4 tys/µl, mężczyzna 1,5 - 7,4 tys/µl
Stanowią 50-70% wszystkich krwinek białych. Mają zdolności niszczenia bakterii. Zmniejszenie liczby neutrofili występuje w chorobach zakaźnych (bakteryjnych, wirusowych, pierotniakowych i nowotworowych - grypa, różyczka, gruźlica, dur, malaria itp.). Zwiększenie występuje głównie w zakażeniach bakteryjnych (w chorobach nowotworowych, hematologicznych, metabolicznych, po urazach, u palaczy oraz u kobiet w trzecim trymestrze ciąży).
Granulocyty kwasochłonne (eozynofile - EOS)
Norma: kobieta 0,2 - 0,67 tys/µl, mężczyzna 0,2 - 0,67 tys/µl
Stanowią od 2 - 4% krwinek białych. Eozynofile (EOS) to krwinki białe granulocytów kwasochłonnych. Podwyższone wartości eozynofilu mogą wystąpić przy chorobach alergicznych (astma oskrzelowa, katar sienny) i pasożytniczych, a także w chorobach krwi (ziarnica złośliwa), łuszczycy. Zażywaniem niektórych leków (np. penicyliny), może również być przyczyną ich wzrostu. Obniżenie wartości może być spowodowane zakażeniem, durem brzusznym, czerwonką, posocznicą, urazami i oparzeniami. Również zwiększony wysiłek fizyczny może doprowadzić do obniżenia wartości EOS.
Granulocyty zasadochłonne (bazofile) - BAS
Norma: kobieta 0 - 0,13 tys/µl, mężczyzna 0 - 0,13 tys/µl
To również rodzaj krwinek białych, które mają właściwości żerne, tj. wchłaniania i niszczenia drobnoustrojów oraz komórek obcych lub zmienionych komórek własnego organizmu. Ich ilość to zaledwie 1% w całkowitej liczbie krwinek białych. Podwyższone wartości mogą wystąpić na skutek chorób alergicznych, przewlekłej białaczki szpikowej, przewlekłego stanu zapalnego przewodu pokarmowego, wrzodziejącego zapalenia jelit, niedoczynności tarczycy oraz rekonwalescencji po przebytej infekcji. Wartości obniżone mogą wystąpić w czasie ostrych infekcji, w gorączce reumatycznej, nadczynności tarczycy, ostrym zapaleniu płuc, a nawet w sytuacjach stresujących.
Monocyty - MON
Norma: kobieta 0,21 - 0,92 tys/µl, mężczyzna 0,21 - 0,92 tys/µl
Monocyty (MONO) to również komórki żerne krwinek białych, które mają zdolność oczyszczania krwi z erytrocytów, martwych komórek i bakterii. Produkują interferon, który hamuje namnażanie się wirusów.
Ilość monocytów wzrasta w przypadku wystąpienia gruźlicy, kiły, zapalenia wsierdzia, zakażenia pierwotniakowego, nowotworów i innych chorób. Ilość monocytów może spadać w czasie infekcji lub stosowania niektórych leków (np. glikokortykosterydów).
Limfocyty - LYM, LYMPH
Norma: kobieta 1,1 - 3,5 tys/µl, mężczyzna 1,1 - 3,5 tys/µl
Limfocyty to komórki układu odpornościowego, które należą do leukocytów odgrywających ważną rolę w reakcjach immulogicznych. Limfocyty uczestniczą w zwalczaniu białek pochodzenia pozaustrojowego.
Liczba limfocytów wzrasta w chorobach krztuśca, chłoniaków, przewlekłej białaczki, odry, świnki, gruźlicy, kiły, różyczki. Obniżone wartości limfocytów występują w czasie przewlekłego leczenia preparatami glikokortykosterydów oraz przy stresie i białaczce.
Trombocyty (płytki krwi) - PLT
Norma: kobieta 130 - 450 tys/µ, mężczyzna 130 - 450 tys/µ
Powstają w szpiku i tkance limfatycznej. Podwyższenie (nadpłytkowość) dopuszczalnej normy, może być skutkiem przewlekłego zespołu mieloproliferacyjnego lub nadmiernego wytwarzania płytek krwi wskutek m.in. infekcji, choroby nowotworowej, regeneracji po krwotoku, po usunięciu śledziony itp.
Poniżej normy mamy do czynienia z małopłytkowością, spowodowaną zmniejszeniem wytwarzania płytek krwi. Liczba płytek krwi może być wskutek nadmiernego ich niszczenia różnymi chorobami. Przyczyną utraty płytek krwi mogą być również krwotoki.
Do góry🔺

---

Opis badania wątroby i pęcherzyka żółciowego oraz normy badań
5-nukleotydaza
Norma: 0,6-4,2 mmol/l/s. Aktywność tego enzymu oznacza się w diagnostyce chorób wątroby, a jej wzrost może być skutkiem tej choroby.
Aminotransferaza AspAT (GOT lub AST)
Normy: kobiety 5-40 U/l (j.m/l), mężczyźni 19 U/l (j.m/l). Wzrost aktywności tego enzymu może świadczyć o chorobie wątroby, serca, płuc, mózgu, mięśni lub o chorobie nowotworowej.
Aminotransferaza ALAT (GPT lub ALT)
Norma: 5-40 U/l. Aktywność tego enzymu może rosnąć przy wielu chorobach wątroby. Poziom aktywności ALAT jest dobrym wskaźnikiem stanu pracy wątroby (jest to specyficzny enzym dla tego narządu).
Aminotransferazy
Są to enzymy, których aktywność oznacza się diagnostyce wielu chorób. Aminotransferaza asparaginowa AspAT (GOT) występuje w różnych komórkach organizmu. Aminotransferaza alaninowa AIAT (GPT) jest enzymem, który występuje głównie w komórkach wątroby. Do celów diagnozy stosuje się wskaźnik de Ritisa - jest to stosunek aktywności AspAT do AIAT. W prawidłowych warunkach jest on większy od 1, a w chorobach jest on mniejszy od 0,9.
Antygen HbsAg
Norma: wynik ujemny. Obecność tego antygenu może być spowodowana wirusowym zapaleniem wątroby typu B.
Badanie żółci
Podczas badania dwunastnicy można pobrać żółć w celu zdiagnozowania ewentualnych zaburzeń jej wydzielania. Oceniana jest jej objętość, konsystencja, kolor, zawartość kamieni i innych substancji. Często w celu dokładniejszej diagnozy podczas badania stymuluje się pęcherzyk i wydzielanie żółci. Otrzymuje się w ten sposób trzy rodzaje żółci:
1. Żółć na czczo — żółta lub bezbarwna (bilirubina mniejsza niż 170 µmol/l).
2. Żółć pęcherzykowa — zielona (stężenie bilirubiny 1,7-5mmol/l).
3. Żółć wątrobowa — żółta (bilirubina 80 - 250mmol/l).
Bilirubina
Norma: <17µmol/l 1/3 zestryfikowana
Bilirubina jest produktem przemian jednego ze składników hemoglobiny. Powstaje w wątrobie, śledzionie i szpiku. We krwi występuje w dwóch postaciach: bilirubina wolna i bilirubina zestryfikowana. To rozróżnienie ma znaczenie diagnostyczne. Wzrost stężenia bilirubiny może być oznaką chorób.
Biopsja wątroby
Badanie polega na pobraniu fragmentu tkanki wątroby do analizy.
Cholangiografia
Jest badaniem rentgenowskim wykorzystującym „kontrast”, który podaje się doustnie lub w postaci zastrzyku dożylnego. Bada się drogi żółciowe i pęcherzyk żółciowy.
Cholangiopankreatografia wsteczna endoskopowa (ERCP)
Badanie to jest połączeniem badania endoskopowego i rentgenologicznego. Przy pomocy endoskopu wprowadzonego do dwunastnicy wprowadza się cewnikiem kontrast do przewodów trzustkowych i żółciowych, a następnie wykonuje się zdjęcia rentgenowskie.
Cholecystografia
Jest badaniem rentgenowskim, w którym przy pomocy kontrastu uwidocznia się pęcherzyk żółciowy. Kontrast podaje się doustnie.
Cholesterol 3,9-6,2mmol/l, 150-240mg%.
Całkowity do 200mg/100ml LDL do 160mg/100ml
Normy: HDL kobiety od 55mg/100ml, mężczyźni od 45mg/100ml
Wątroba odgrywa główną rolę w regulacji stężenia cholesterolu. Trójglicerydy - kobiety 40-160mg/100ml mężczyźni 68-175mg/100ml
Lipidy całkowite 450-1000mg/100ml
Cholinesteraza CHE
Norma: 1900-3600 U/l. Aktywność enzymu może spadać przy chorobach wątroby.
Dehydrogenaza glutaminowa GLDH
Norma: 3 U/l. Enzym jest bardzo ważnym przy przemianie aminokwasów i składników białek. Jego aktywność może rosnąć w chorobach wątroby.
Dehydrogenaza mleczanowa LDH
Norma: 100-280 U/l. Enzym produkowany przez różne narządy, a jego wzrost aktywności może być wynikiem poważnych chorób wątroby.
Fosfataza alkaliczna (ALP)
Norma: 25-92, 60-170j.m/l. Jest to enzym wytwarzany w dużych ilościach w wątrobie, nerkach i kościach. Wzrost aktywności może być wynikiem choroby wątroby i dróg żółciowych.
Immunoglobulina M anty-HAV (IgM anty-HAV)
Norma: brak. Obecność immunoglobuliny może świadczyć o wirusowym zapaleniu wątroby typu A.
Próba z bromosulfoftaleiną BSP
Norma: 30 min <10% 45 min <6%. Próba polega na wstrzyknięciu do krwi substancji, która w prawidłowych warunkach powinna być pobierana z krwi w celu detoksykacji przez wątrobę. Krew pobiera się w kilka minut po wstrzyknięciu, a następnie po 45 minutach. Oznacza się poziom wstrzyknięcia i porównuje się wyniki. Następnie oblicza się, ile procent substancji nie zostało wychwyconych przez wątrobę.
Scyntygrafia
Pacjentowi podaje się środek promieniotwórczy o promieniowaniu gamma. Wynik uzyskuje się poprzez zmierzenie specjalnym przyrządem promieniowania wysyłanego z wątroby. Badanie pozwala ocenić czynność wątroby.
Transpeptydaza gamma GT
Norma: 26 U/l. Enzym należący do klasy peptydaz występuje w wątrobie, nerce i trzustce. Aktywność może rosnąć w chorobach wątroby, dróg żółciowych, nowotworach oraz w czasie stosowania niektórych leków.
USG jamy brzusznej
Badanie ultrasonograficzne obejmuje wiele narządów. W trakcie badania lekarz ogląda powierzchnię zewnętrzną wątroby, pęcherzyk żółciowy, drogi żółciowe i duże naczynia krwionośne oraz narządy sąsiednie. Przed badaniem należy wyeliminować gazy z przewodu pokarmowego. Dzień przed badaniem należy ograniczyć jedzenie pokarmów zawierających błonnik, a nawet zażyć np. węgiel, jeżeli zaleci tak lekarz. Gazy zalegające w przewodzie pokarmowym bardzo utrudniają badanie.
Do góry🔺

---

Wady i choroby wzroku

NAWIGACJA  👉  Astygmatyzm    Jaskra    Korekcja wzroku    Krótkowzroczność (krótkowidz)    Nadwzroczność (dalekowidz)    Starczowzroczność (prezbiopia)    Zaćma (katarakta)    Zapalenie spojówek    Zez    Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD)   

---

Astygmatyzm
Jest to wada cylindryczna spowodowana nierównomiernym załamywaniem się światła wpadającego do oka (po załamaniu nie łączą się w jednym punktcie, lecz przechodzą w dwie prostopadłe linie ogniskowe). W wyniku tego powstaje rozmyty obraz, podobnie jak w krzywym zwierciadle.

Astygmatyzm

Może być krótkowzroczny (minusowy) lub nadwzroczny (plusowy). Tę wadę koryguje się szkłami cylindrycznymi, dodawanymi do szkieł sferycznych.

---

Jaskra
Nie leczona jaskra prowadzi do zaniku nerwu wzrokowego, co przeważnie doprowadza do utraty wzroku.
Przyczyną rozwoju jaskry jest wzrost ciśnienia w gałce ocznej, spowodowany gromadzeniem się w niej cieczy wodnistej, którą wytwarza samo oko. Przy prawidłowym działaniu jej nadmiar sam odpływa z oka, przez tzw. kąt przesączania. Kąt ten znajduje się na styku tęczówki z rogówką i jeżeli przestaje być drożny, ciecz ta nie odpływa. Zbiera się w oku i powoduje wzrost ciśnienia, które nadmiernie uciska nerw wzrokowy, powodując powolne obumieranie.
Alarmujące objawy - bóle głowy, uczucie uciskania gałek ocznych, przejściowe zamglone widzenie. Jednak najczęściej jaskra przez długi czas nie daje żadnych objawów. Dopiero przy znacznym uszkodzeniu nerwu wzrokowego zaczyna zawężać się pole widzenia.
Widzimy ostro i wyraźnie przedmioty, które znajdują się na wprost oczu. Te z boku są słabo widoczne lub w ogóle ich nie widzimy. Uszkodzonego nerwu wzrokowego nie można już naprawić, ale można spowolnić tempo jej rozwoju. Dlatego tak ważne są badania okulistyczne, które w razie czego pomoga w szybkim wprowadzeniu leczenia jaskry.
Do leczenia stosuje się:
a) krople do oczu obniżające ciśnienie śródoczne,
b) koregulację - krople do oczu o oddziałujące jednocześnie na dwie przyczyny rozwoju jaskry (wzrost ciśnienia oraz zaburzenia krążenia w tylnej części oka),
c) trabekuloplastykę - udrożnienie za pomocą lasera zatkanych otworków w kącie przesączania, które powoduje obniżenie ciśnienia w oku na okres od 2 - 5 lat,
d) leczenie operacyjne - utworzenie sztucznej drogi odpływu dla cieczy wodnistej.
Do góry🔺

---

Korekcja wzroku
Istnieje dużo sposobów korekcji wzroku. Jedną z metod jest doszczepianie specjalnych soczewek (zwijalna soczewka fakijna).
Soczewki te przeznaczone są dla krótkowidzów o wadzie od 6,0 - 16,5 dioptrii oraz astygmatyzmem do 1,0 dioptrii.
Doszczepianie polega na wprowadzeniu soczewki do oka przez dwumilimetrowe nacięcie w rogówce oka. Zabieg odbywa się w znieczuleniu miejscowym i trwa kilkanaście minut.
Poprawa widzenia następuje natychmiast, ale drugie oko można poddać zabiegowi dopiero po upływie 2 - 3 tygodni od pierwszej operacji.

Zabieg ten można wykonać u osób w wieku od 18 - 45 lat.

Przeciwwskazaniem jest choroba tkanki łącznej, zmiany hormonalne, nieustabilizowana wada wzroku. Wytrzymałość takiej soczewki wynosi ok. 45 lat. W razie potrzeby soczewka taka może być usunięta.
Do góry🔺

---

Krótkowzroczność (krótkowidz)
Wydłużenie gałki ocznej na osi przód-tył, co powoduje ogniskowanie się obrazu przed siatkówką. Wydłużenie to powoduje, że siatkówka ulega rozrzedzeniu i osłabieniu. Jest to przyczyną zmian zwyrodnieniowych i trwałego zaniku ostrości widzenia.
Przy krótkowzroczności wysokiej (powyżej 8,0 dioptrii) istnieje ryzyko poważnych chorób, np. odklejania się siatkówki. Osoba krótkowzroczna widzi dobrze z bliska, ale obrazy w dalszej odległości już niewyraźnie.
Krótkowzroczność koryguje się szkłami sferycznymi ze znakiem - (minus).

---

Nadwzroczność (dalekowidz)
Wada skrócenia długości gałki ocznej na osi przód-tył, która powoduje zogniskowanie obrazu za siatkówką.
Przy małej nadwzroczności do poprawy ostrości obrazu wystarczy zdolność oka do akomodacji. Przy dużej wadzie występują problemy z widzeniem nie tylko z bliska, ale i z daleka.
Nadwzroczność często pojawia się u małych dzieci. Jeżeli nie zostanie wcześnie skorygowana, może doprowadzić do zeza.
Nadwzroczność wyrównuje się okularami sferycznymi ze znakiem + (plus).

---

Starczowzroczność (prezbiopia)
Dotyczy przeważnie osób po 40 roku życia. Przyczyną tej wady jest fizjologiczne zużycie tkanek gałki ocznej.
Przeważnie wiąże się to z obniżeniem sprawności mięśnia rzęskowego oraz z mniejszą elastycznością soczewki.
Osoby z tą wadą najchętniej czytają z bliska i przy dobrym świetle. Wada ta wyrównywana jest okularami sferycznymi ze znakiem + "plus".
Do góry🔺

---

Zaćma (katarakta)
Jest procesem naturalnego starzenia się oczu i najczęściej dotyczy osób po 50-tym roku życia, nie omija jednak i osoby młodsze.
Zaćmie sprzyjają też choroby, np. cukrzyca czy wirusowe zapalenie wątroby. Również częste przebywanie na słońcu bez zabezpieczenia oraz palenie papierosów przyspiesza jej powstanie.
Zaćma polega na mętnieniu soczewki oka, przez którą światło nie jest w stanie dotrzeć do siatkówki oka. Zaćma rozwija się powoli, a pierwszymi objawami może być pogorszenie się wzroku (wyblakłe kolory, koliste obwódki wokół źródeł światła). Po latach obrazy są nieostre, zamazane i widzimy jak przez mgłę, aż w końcu rozróżniamy tylko jasność i ciemność.
Wyleczenie zaćmy polega na operacyjnym usunięciu zmętniałej soczewki. Dawniej czekano, aż zaćma "dojrzeje", czyli utracimy całkowicie wzrok. Obecnie w dziedzinie nowoczesnej medycyny okulistycznej taki zabieg można przeprowadzić w każdym stadium rozwoju zaćmy.
Jest to najnowsza metoda operacyjna, nazywana fakoemulsyfikacja. Polega ona na rozdrobnieniu zmętniałej soczewki wewnątrz oka przy pomocy ultradźwięków, a następnie odsysa się ją. Na jej miejsce wszczepia się sztuczną soczewkę.
Zabieg można wykonać w warunkach ambulatoryjnych w znieczuleniu miejscowym i pacjent już po 3-ech godzinach może wrócić do domu.
Do góry🔺

---

Zapalenie spojówek
Przyczyną zapalenia spojówek mogą być bodźce drażniące, zapalne, alergiczne i infekcyjne. Impuls drażniący - dym z nikotyny, dymy z innych produktów spalania, gazy drażniące, długie czytanie, długa praca przy monitorze, złe oświetlenie, klimatyzowane pomieszczenia, promieniowanie UV, itp.
Impuls alergiczny - pyłki roślin, grzyby, pleśń, kurz, promieniowanie UV, gazy.
Impuls infekcyjny - bakterie, wirusy, grzyby i chlamydia.

Zapalenie spojówek

Może występować na jednym oku lub na obu. Zmiany zapalne na jednym oku mogą być spowodowane zakażeniem, które powinien rozpoznać lekarz i zalecić odpowiednie leki. Rozpoznanie jest bardzo ważne, bowiem inne leki stosuję się przy zakażeniach wirusowych, a inne przy zakażeniu bakteryjnym i grzybiczym oraz chlamydiowym. Leki to krople, żele i maści, które są dostępne w większości tylko na receptę.
Czynniki nieinfekcyjne powodują przeważnie zmiany zapalne na obu oczach. Infekcja zaczyna się od jednego oka i może szybko zaatakować drugie. Niektóre rodzaje zapalenia spojówek mogą zostać przeniesione na inne osoby. Najbardziej zakaźne jest wirusowe zapalenie spojówek, które objawia się jak podrażnienie spojówek oka innymi czynikami: przekrwienie spojówek, łzawienie, pieczenie, swędzenie, ale bez obecności wydzieliny. Brak prawidłowego leczenia może spowodować uszkodzenie rogówki, a nawet częściową utratę wzroku.
Leczenie wirusowego zapalenia spojówek trwa od kilku dni do kilku tygodni i powinno przebiegać pod kontrolą lekarza okulisty. W przypadku innych infekcyjnych zapaleń spojówek leczenie trwa krócej (krople, maści z antybiotykiem). Przy zapaleniu spojówek o podłożu alergicznym stosuje się krople o działaniu przeciwzapalnym i przeciwalergicznym. Dobrze jest rozpoznać czynnik alergiczny, co pozwoli nam na unikanie tego alergenu. Przy zapaleniu spojówek na tle alergicznym często występuje katar alergiczny. Unikajmy szkodliwych czynników dla naszych oczu, dbajmy o prawidłowe warunki pracy oraz dajmy odpocząć oczom robiąc przerwy przy wykonywaniu różnych zadań, stosujmy krople pielęgnujące i nawilżające.
Raz na 2 - 3 lata badajmy stan naszego wzroku, nawet wtedy, gdy nie odczuwamy żadnych dolegliwości.
Do góry🔺

---

Zez
Nie jest wadą wzroku, lecz oczu. Zez spowodowany jest głównie przez osłabienie mięśni gałki ocznej. Zmieniony zostaje kąt widzenia jednego oka względem drugiego.
Ponieważ zez może spowodować powstanie "leniwego oka", zasłania się zdrowe oko, żeby to "leniwe" pracowało. W leczeniu zeza stosuje się ćwiczenia "leniwego oka", okulary, zabiegi chirurgiczne.
Zabieg chirurgiczny polega na osłabieniu zbyt mocnych mięśni odpowiedzialnych za ruchy oka, tak, żeby gałki oczne były ustawione i poruszały się rónolegle.

---

Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD)
Dotyczy głównie osób po 50 roku życia. Plamka żółta jest częścią siatkówki oka, która odpowiada za ostre widzenie w centrum pola widzenia (na wprost oczu). Odpowiada za dokładne odróżnianie barw, prawidłowe czytanie, pisanie oraz za odróżnianie różnych szczegółów.

Występują dwa rodzaje zwyrodnienia plamki żółtej:

Postać sucha AMD, która najczęściej występuje. Przyczyną jest niedostateczne ukrwienie siatkówki. Choroba przeważnie rozwija się powoli i tylko czasami powoduje utratę centralnego pola widzenia.
Postać wysiękowa (mokra) AMD, która stwarza większe zagrożenie dla wzroku. Występuje jednak ona rzadziej niż sucha. Przyczyną są nieprawidłowe naczynia krwionośne. Przenikają one pomiędzy komórki siatkówki, gdzie pękają, powstają wylewy powodując blizny.
Choroba ta rozwija się od kilku tygodni do kilku lat. Nieleczona w porę w 90% przypadków doprowadza do utraty centralnego widzenia. Jeżeli zauważymy osłabienie wzroku (widzimy z dalszej odległości rozmyte przedmioty, wydają się być wykrzywione, mamy kłopoty z czytaniem, wykonywaniem prostych czynności, np. krojenie chleba itp.). W zaawansowanej fazie choroby środkowe fragmenty przedmiotów zaczyna przesłaniać ciemna plama.
Leczenie - przy suchej postaci stosuje się leki poprawiającej krążenie, co pomaga spowolnić postępowanie choroby. Do tej pory gorzej było z leczeniem postaci mokrej (często zdarzały się uszkodzenia komórki siatkówki), ale to się zmieniło. Obecnie sa bezpieczniejsze metody leczenia: terapia fotodynamiczna oraz wstrzykiwanie bezpośrednio do oka preparatów.
Prosty test na zbadanie plamki żółtej.
Na kartce w kratkę w środku przecięcia się linii stawiamy wyraźną kropkę. Zasłaniamy jedno oko, a drugim patrzymy na wprost narysowanej kropki. Jeżeli wszystkie linie są proste, a kwadraty mają ten sam rozmiar, to wszystko jest OK. To samo powtarzamy z drugim okiem.
Jeżeli widzimy krzywe, pofalowane linie oraz nierówne kwadraty, to należy koniecznie udać się do okulisty. Bowiem te objawy mogą oznaczać zwyrodnienie plamki żółtej oka.
Do góry🔺

---

Dbajmy o oczy

Dieta dla oczu    Ćwiczenia dla oczu    Okulary i soczewki   

Najlepszym i darmowym lekiem na zmęczone oczy jest sen. W ciągu dnia nie zawsze możemy pozwolić sobie na drzemkę, ale parę minut możemy dać odpocząć oczom.
Jak sprawdzić czy oczy są zmęczone?
Siadamy i zasłaniamy oczy dłońmi nie dotykając ich. Oczy wypoczęte zobaczą czerń, a zmęczone przesuwające się plamy.
Należy unikać nagłej zmiany mocy światła, oczy muszą się stopniowo przyzwyczajać do zmian. Z ekranu telewizora i monitora korzystajmy razem z oświetleniem pomieszczenia.
Światło przy biurku nie powinno świecić w oczy. Najlepiej gdy gdy pada z góry i trochę z boku. Dla piszących lewą ręką światło umieszczamy z prawej strony, a dla praworęcznych z lewej strony.
Każdy może zaobserwować u siebie zmiany ostrości widzenia w ciągu jednego dnia. Zmiany te są zależne od pory roku, stanu naszego zdrowia (przemęczenie, stres, niewyspanie się).
Systematyczna terapia wzroku polegająca na unikaniu złych nawyków i kształtowaniu właściwych zachowań korzystnie wpłynie na nasz wzrok. Szybkie przywrócenie ostrości widzenia - zamykamy oczy i izolujemy umysł od bodźców świetlnych przez 5 minut. Następnie przez minuty mrugamy i przez następną minutę lekko zamykamy oczy. Niektórym to pomaga.

Dieta dla oczu

Witamina A i beta-karoten

- witamina A potrzebna siatkówce oka m.in do rozróżniania kolorów oraz jasności od ciemności. Beta-karoten chroni plamkę żółtą przed zwrodnieniem.
Wit. A występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego (wątróbka, jajka itp.) oraz woleju ryb. Beta-karoten występuje w warzywach ciemnozielonych, żółtych (marchew, jarmuż, szpinak) oraz w owocach (morele).

Witamina C i E

- opóźniają proces pogarszania się wzroku z wiekiem. Witamina C występuje w owocach (aronia, czarna porzeczka, owoce cytrusowe, kiwi) oraz warzywach (papryka żółta i czerwona, surowe brokuły). Witamina E - w olejach, mięsie indyka, siemieniu lnianym, soi.
Cynk i selen - zmniejszają ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej. Cynk występuje w żółtych serach, twarogu, w rybach (makrela , szczupak, tuńczyk), cielęcinie, chudej wołowinie, migdałach, orzeczach. Selen występuje w produktach pełnoziarnistych, rybach (makrela, flądra, węgorz), owocach morza, chudej wieprzowinie, soi.
Luteina , zeaksantyna, antocyjany - utrzymuje oczy w dobrym stanie, poprawia ostrość. Występują w kapuście włoskiej, szpinaku, brokułach, zielonym groszku, papryce, dyni, kiwi, kukurydzy, winogronach, pomarańczach, owocach borówki czernicy.

Samodzielne ćwiczenia oczu
1. Weź do ręki ołówek, wyprostuj rękę na wysokość twarzy. Skup wzrok na nim i przysuwaj go powoli do nosa, a nastepnie go oddalaj. Seria 10 razy.
2. Wyobraź sobie ósemkę na ścianie i śledź jej kształt wzrokiem nie ruszając głową.
3. Wybierz sobie obiekt oddalony o ok. 30-40 cm, patrz na niego chwilę i przenieś wzrok na dalszy obiekt np. za oknem.
4. Nie ruszając głową popatrz mocno w górę, potem w dół, w prawo i w lewo (10 razy).
5. Zataczaj gałkami ocznymi kręgi - kilka razy w prawo, a potem w lewo.
6. Zamknij oczy mocno zaciskają powieki, a następnie otwórz i pomrugaj szybko (ok. 3 razy).
Wybrane ćwiczenia rób w czasie przerw w pracy przy monitorze, czytaniu, ogladaniu tv, jazdy samochodem. Pełny zestaw ćwiczeń zrób przed snem.

Okulary i soczewki
Unikać dobierania okularów i soczewk samemu w sklepach, marketach oraz unikać kupowania od ulicznych sprzedawców. Oprawki i szkła powinny byc dobrane do konkretnej osoby. Wybór jest przeogromny.
Soczewki dzielimy na:
- mineralne, które są mnie wytrzymałe i cięższe, ale nie wymagają aż tak wielkiej dbałości podczas czyszczenia,
- organiczne (plastikowe), bardziej wymagające podczas czyszczenia, lżejsze.
Poza tym okulary i soczewki dzielimy ze względu na budowę i zastosowanie:
Jednoogniskowe - do korygowania wady wzroku przy jednym rodzaju aktywności, np. do czytania, do pracy przy monitorze.
Dwuogniskowe - można powiedzieć, że są uniwersalne (do patrzenia w dal i z bliska). Zbudowane są tak, że górna część jest do patrzenia w dal, a dolna do bliży. Zaletą jest, że nie ma potrzeby noszenia dwóch par okularów czy zmieniania soczewek.
Progresywne (wieloogniskowe) - najbardziej uniwersalne. Zmiana ogniskowej jest płynna i są lepszym rozwiązaniem niż dwuogniskowe, ponieważ zapewniają lepszy komfort widzenia przy wszystkich odległościach, nawet tych pośrednich. Pozwalają na zdolność naturalnego widzenia. Wyposażone są dodatkowo w różnego rodzaju powłoki, np. antyrefleksy (eliminują obicia, odblaski).

Wzrok

Co przyspiesza starzenie się wzroku?    Niepokojące objawy    Przyczyny osłabiania się wzroku    Wady wrodzone wzroku   

Wzrok w pigułce
Zdrowe oczy pokazują nam otoczenie w stanie rzeczywistym. Ok. 80% informacji trafia do mózgu za pośrednictwem wzroku.
Każde oko odbiera trochę inne obrazy, które ośrodek wzroku w mózgu scala w jeden. Dzieki temu nasze widzenie do 50 m jest przestrzenne (trójwymiarowe), powyżej tej odległości obrazy spotrzegamy już jako płaskie.
Budowa oka
Narząd wzroku składa się z gałki oczne, poruszających je mięśni, powiek, aparatu łzowego i sieci nerwów. Gała oczna ma kształu podobny do kuli o średnicy ok. 23 mm.
Umiejscowiona jest w twardym oczodole z miękką wyściółką tłuszczową. Ścianę gałki ocznej tworzą trzy błony: zewnętrzna (rogówka, twardówka), środkowa (tęczówka, naczyniówka, ciało rzęskowe) i wewnętrzna - siatkówka.
W tylnej części gałki znajduje się tarcza nerwu wzrokowego, który połączony jest z mózgiem. W samym środku jest źrenica, której średnica zmienia sie pod wpływem różnych bodźców, np. światła. Gdy światła jest za dużo, tęczówka zaciska się, zmniejszając źrenicę, co chroni nerw wzrokowy przed uszkodzeniem.
Tuż za tęczówką znajduje się dwuwypukła i silnie załamująca światło soczewka. Przyczepiona jest cienkimi wiązadełkami do mięśnia rzęskowego. Jego skurcze umożliwiają zmianę kształtu soczewki na bardziej wypukłą lub płaską (akomodacja).
Pomiędzy soczewką a siatkówką jest ciało szkliste, które zajmuje ponad 2/3 objętości gałki ocznej i składa się prawie tylko z wody. Ciało szkliste ma zadanie amortyzacji wstrząsów, utrzymywanie kształtu oka, załamywanie promieni słonecznych itp.
Powstawanie obrazu
Wpadające do oczu promienie słoneczne przechodzą przez przezroczystą wypukłą rogówkę, źrenicę, soczewkę, ciało szkliste i załamane docierają do siatkówki.
W siatkówce najważniejsza jest plamka żółta, która odpowiada za ostrość widzenia. Z powierzchni siatkówki światłoczułe komórki (czopki i pręciki) przekazują sygnały wzrokowe przy pomocy nerwu wzrokowego do mózgu.
Rogówka, ciecz wodnista, soczewka i ciało szkliste tworzą układ optyczny skupiający promienie słoneczne w taki sposób, aby na siatkówce pojawił sie ostry obraz przedmiotu. Bardzo ważną rolę spełnia tu zdolność akomodacji soczewki, bo pozwala ogniskować na siatkówce obiekty znajdujące się w różnych odległościach od oczu (soczewka robi się bardziej płaska im dalej znajduje się oglądany obiekt). Ostrość widzenia możliwa jest, gdy ognisko obrazu pokrywa się z siatkówką.
Wady wrodzone, uszkodzenia wzroku zabierają nam piękno widoku świata. Wady wzroku dzielą na sferyczne i cylindryczne. W sferycznych rogówka jest kulista, a w cylindrycznych owalna. Również z wiekiem następuje starzenie się wzroku powodujące widzenie mniej wyraziste.
Po 40-roku życia u większości ludzi zaczynają się problemy z ostrym widzeniem z bliska lub bardziej oddalonych obiektów. Dlatego bardzo ważna konsultacja u okulisty, choroby oczu późno wykryte mogą spowodować utrate wzroku.
Do góry🔺
Przyczyny osłabiania się wzroku?
W strukturze oka (rogówce, tęczówce, ciele rzęskowym) dochodzi do zmian. Rogówka z wiekiem traci przezroczystość i światło w niej jest coraz bardziej rozpraszane. Powoduje to rozmywanie obrazów i widzimy mniej szczegółów (brak ostrości).
Zmienia się też pole widzenia, bo rogówka ulega spłaszczeniu. Zmniejsza się wielkość źrenicy i mniej światła wpada do oka, powodując u osób starszych coraz mocniejszych żarówek do czytania.
Tęczówka traci na elastyczności, a to z kolei wpływa na wolniejsze przystosowanie się oczu do zmian natężenia oświetlenia. Największy wpływ na pogorszenie wzroku ma powiększenie się soczewki i osłabienie mięśni, które nią poruszają (ciało rzęskowe). Z wiekiem soczewka obrasta w kolejne nowe warstwy, a stare nie są usuwane. W wieku ok. 70 lat życia soczewka jest trzykrotnie większa niż w wieku 20-tu lat.
Stajemy się dalekowidzami, a później krótkowidzami. Maleje ilość wytwarzanych łez powodując suchość rogówki objawiając się podrażnieniem tzw. piasek w oczach. W starszym wieku oko zaczyna przekłamywać kolory, ponieważ soczewka nabiera żółtawej barwy. Odcienie niebieskie widzimy ciemniejsze, a żółte mniej wyraziste (jaskrawe). Również fiolet jest mniej widziany. W tym przypadku samemu można ten proces złagodzić lub go opóźnić.
Do góry🔺
Niepokojące objawy
Jeżeli zauważymy niżej niepokojące objawy należy odwiedzić okulistę. Specjalista dokładnie zbada nasz wzrok, wystawi receptę na odpowiednie szkła czy soczewki. Napewno doradzi, żeby do czytania używać odpowiedniego oświetlenia (barwa, moc).
Zmiana koloru tęczówki oka, ciemna plama w polu widzenia, niewyraźne widzenie lub zamglenie, podwójne widzenie, światłowstręt (nadmierna wrażliwość na światło), trudności ze skupieniem wzroku na odległych przedmiotach, pieczenie, swędzenie, zaczerwienienie, suche oko, nadmierne łzawienie, problemy przy zamykaniu powiek.

Mroczki i plamy - mogą pojawiać się u osób powyżej 40 lat i są naturalnym objawem. Nie są groźne, ale mogą utrudniać widzenie. Jeżeli jednak widzimy deszcz iskierek na czarnym tle, to należy udać się do specjalisty. Jeżeli patrząc na wprost widzimy ciemną plamkę przypominającą kleks również należy udać się do okulisty. Być może przyczyną będzie krawienie do oka, które okulista zatamuje i ustali przyczynę.
Opadająca powieka - oczy są rzadko idealnie symetryczne. Najbardziej to widać przy opadającej powiece i podwijaniu się jej oraz przy obrzęku. Przyczyny są różne: nieprawidłowości neurologiczne, mięśniowe oraz alergie. Czasem wada ta jest wrodzona i może wymagać korekty chirurgicznej.
Podwójne widzenie - dotyczy jedngo lub obu oczu (może to być początek zaćmy). Przyczyną mogą być mięśnie poruszające gałkami. Choroby i wiek mogą powodować ich osłabienie. Najczęściej jednak przyczyną jest uraz, choroby naczyniowe w obrębie mózgu, zmiany nowotworowe w mózgu, cukrzyca, nadczynność tarczycy. U ludzi młodych podwójne i niewyraźne widzenie może sygnalizoać początki stwardnienia rozsianego.
Przekrwienie - duża krwista plama na jednym z oczu spowodowana jest przeważnie kruchością naczyń, przemęczeniem, pracą przy złym oświetleniu lub też bez wyraźnego powodu. Mija samoistnie. Kiedy gałkę pokrywa sieć czerwonych naczynek i pojawia się ból oznacza to zapalenie wirusowe lub bakteryjne, obecność ciała obcego, jaskrę - ten przypadek wymaga pomocy okulisty.
Skurcze powiek - tiki występują w postaci drgań włókien mięśniowych, przeważnie powieki dolnej. Są to niegroźne zaburzenia, niezwiązane z żadną chorobą. Jednak silny skurcz może być spowodowany zapaleniem spojówki, rogówki, twardówki, tęczówki. Objawem zapalenia jest światłowstręt i łzawienie. Po wyleczeniu choroby skurcz powiek ustępuje.
Świetliste kręgi - jeżeli widzimy obiekty otoczone aureolą, może to oznaczać sygnalizację rozwoju utajonej jaskry. I w tym przypadku należy udać się do specjalisty. Być może te objawy związane są tylko z zażywaniem leków (przeciwdepresyjne, uspokajające, nasercowe, stosowane przy chorobie Parkinsona).
Utrata obwodowego widzenia - widzimy tylko na wprost (mogą to być symptomy jaskry).
Do góry🔺
Co przyspiesza starzenie wzroku?
1. Wielogodzinna praca przy monitorze oraz brak przerw.
2. Brak wizyt kontrolnych u okulisty, co wiąże się noszeniem tych samych mocy szkieł i soczewek przez lata.
3. Czytanie przy złym oświetleniu (zła barwa światła, zła moc, która może być za mocna lub za słaba).
4. Zły kąt padania światła (światło odbija się)lub nie właściwe ustawienie podczas czytania np. za plecami rzuca cień na tekst.
5. Przebywanie przez długi okres w pomieszczeniach klimatyzowanych.
6. Długotrwałe przebywanie na pełnym słońcu oraz źle dobrane okulary przeciwsłoneczne.
7. Przebywanie w pomieszczeniach zadymionych.

Trzustka

Choroba trzustki tak jak cukrzyca długo pozostaje w ukryciu, a pierwsze objawy są niejednoznaczne i moga wskazywać na inne choroby.
Ostre zapalenie trzustki należy do grupy ostrych chorób jamy brzusznej. Przyczynami wystąpienia nagłego, ostrego zapalenia trzustki mogą być błędy dietetyczne oraz picie dużo alkoholu.
Przebieg choroby
Ostre zapalenie trzustki można podzielić na zapalenie o postaci łagodnej i ciężkiej. W przypadku postaci łagodnej objawy mogą ustąpić samoistnie po paru dniach. Wystarczy wtedy zastosować kilkudniową głodówkę. Przebieg ciężki choroby wiąże się powikłaniami i jest groźny dla życia. Po wyleczeniu wymagane jest stosowanie odpowiedniej, lekkostrawnej diety.
Wśród dodatkowych powikłań ostrego zapalenia trzustki wymienia się:
krwawienia wewnątrz jamy brzusznej, niewydolność nerek, niewydolność wielonarządowa, przetoki, problemy z jelitem grubym, ropienie, torbiele rzekome, zaburzenia oddychania, zaburzenia krzepliwości krwi, zakażenie.
Ciężka postać ostrego zapalenie trzustki
Leczenie ostrego zapalenia trzustki jest trudne i może spowodować zgon we wczesnej fazie choroby. Wymagana jest natychmiastowa hospitalizacja w oddziale chirurgicznym, gdzie prowadzi się leczenie farmakologiczne oraz ciągłą obserwację stanu zdrowia. Wykonywane są badania krwi i moczu, które pozwolą stwierdzić ze 100% pewnością rodzaj zaburzenia i zdiagnozować problemy z trzustką. Choremu podaje się następnie kroplówki, leki i odpowiednie enzymy. Wprowadza się również głodówkę. Leczenie łagodnej postaci przynosi dobre wyniki, a choroba nie pozostawia trwałych uszkodzeń trzustki. W przypadku postaci ciężkiej, u niektórych chorych już po wyleczeniu, wymagane jest prowadzenie długotrwałej terapii insulinowej i przyjmowanie substytutów enzymów trzustkowych.
Dieta po zapaleniu trzustki
Dziennie 5 posiłków: mała objętość posiłków, posiłki lekkostrawne, posiłki gotowane, nie wolno ich smażyć i dusić na tłuszczu, posiłki można piec w folii, ograniczenie soli w potrawach, ograniczenie smarowania pieczywa masłem, ograniczenie słodyczy, unikanie potraw tłustych, wyeliminowanie z diety alkoholu, wyeliminowanie z diety warzyw kapustnych i strączkowych oraz wzdymających, zabronione używanie ostrych przypraw, zmniejszenie ilości spożywanego błonnika pokarmowego.
Produkty dozwolone:
biały twarożek, drobne kasze, chude wędliny, chude mięso, dżemy, mleko odtłuszczone, kluski ziemniaczane, ziemniaki, oliwa z oliwek, ryż, ryby, pszenne pieczywo, słaba herbata, sałatki (bez ostrych sosów, majonezu), soki owocowe i warzywne, warzywa i owoce (również gotowane), zupy mleczne, zupy na wywarze warzywnym.
Przyprawy: wanilia, bazylia, koperek, cynamon.