Stres

Praca lub brak pracy, ciągła gonitwa, problemy dnia codziennego powodują stres, który jest poważnym problemem dzisiejszej cywilizacji. Stres jest zjawiskiem biologicznym, reakcją organizmu na stawiane mu wymagania fizyczne i psychiczne. Stresem określa się bodźce, które zmieniają stan gotowości człowieka do działania. Dzięki nim życie nie jest nudne, krótkotrwały stres jest czynnikiem mobilizującym, pomaga nam przezwyciężać trudności, kłopoty.
Największą wydolność uzyskujemy przy średnim poziomie stresu (lekkie pobudzenie). Natomiast duży poziom stresu paraliżuje nasze działania, nasze nerwy nie są wstanie wykonać naszych zamierzeń. Jeżeli natomiast dociera do nas zbyt wiele bodźców, wówczas zaczynamy odczuwać dyskomfort. Jeżeli wciąż jesteśmy poddawani silnemu oddziaływania bodźców, znacząco pogarsza się nasze samopoczucie, zdrowie i wreszcie może dojść do poważnych zaburzeń. Dobre opanowanie radzenia sobie ze stresem zapewni nam komfort życia, ale i przed zmaganiami ponad nasze siły.
Fizjologiczne podstawy stresu
Pamiętajmy jednak, że stres jest częścią naszego życia i przetrwania. Nasz instynk samozachowawczy w stresie uruchamia mechanizmy obrony i ataku. Cel nadrzędny to przetrwać atak i stworzyć sobie warunki do dalszego życia. Do realizacji tego potrzebna jest możliwość podporządkowania funkcji całego organizmu tylko obronie lub atakowi.
Aby układ taki charakteryzowała wysoka sprawność i niezawodność, większość funkcji przystosowawczych realizowana jest odruchowo. Gdy zachodzi taka potrzeba z niewielkich położonych powyżej nerek gruczołów wydzielane są trzy hormony: adrenalina (80%) i w mniejszych ilościach dopamina i noradrenalina. Hormony te pozwalają na szybkie wyzwolenie energii potrzebnej do ataku, obrony czy ucieczki. Mechanizm ten działa jak aktywacja alarmu w sytuacji zagrożenia i nie daje czasu na zastanowienie czy podejmowanie decyzji, co zwiększa szanse sukcesu. Niski poziom adrenaliny w naszym organiźmie powoduje znużenie i apatię. Oprócz w/w hormonów w naszym organiźmie wytwarzany jest przez warstwę pasmowatą kory nadnerczy kortyzol, który nazywany jest hormonem stresu stawianym na równi z adrenaliną. Kortyzol ma również działanie przeciwzapalne oraz zatrzymuje sól. Przewlekły nadmiar kortyzolu we krwi przyczynia się do powstawania tkanki tłuszczowej (bawoli kark, otyłość brzuszna), rozstępów itp.
Oznaki stresu
1. Pobudzenie emocjonalne, biegunka.
2. Wzrost ciśnienia krwi, ból głowy, wzrost poziomu cukru we krwi.
3. Przyspieszony oddech, przyspieszona akcja serca, kołatanie serca, drżenie rąk, lęk i niepokój.
4. Suchość w ustach, "gęsia skórka", szczękościsk, sztywność karku.
5. Brak rozsądnego działania, kłopoty z koncentracją.
Efektem jest pobudzenie emocjonalne oraz przygotowanie mięśni do użycia (zwiększona ilość energii - cukier, dostarczenie większej ilości tlenu - szybszy oddech, oraz lepsza dystrybucja - pobudzenie układu krążenia). Natomiast "gęsia skórka" to nic innego jak nastroszenie włosa tak jak w świecie zwierząt - aby być większym i straszniejszym. Po zużyciu dostępnych zasobów na atak, obronę czy ucieczkę następuje faza odpoczynku - relaksacji, okres potrzebny do regeneracji sił.
U naszych przodków stres przeważnie włączał się na widok dzikich zwierząt, z braku jedzenia, zimna. W naszych czasach rozwój cywilizacji spowodował powstanie bardzo dużej ilości czynników stresogennych. Nasz przodek miał mało powodów do zestresowania się. Nam natomiast przybyło wiele dóbr pomagających w życiu, które jednak często są przyczyną stresu. Pochopnie i często bezwiednie używamy "auto alarmu" często i w przypadkach błahych. Rozlane mleko, korek na ulicy, złe spojrzenie kogoś, popsuty telewizor itp. Dobra cywilizacji zanieczyściły nasze życie stresem", co źle wpływa na nasze zdrowie nie wpływa.
Wpływ i zasięg stresu zależy od naszej osobowości i podejścia do życia np. ukradziono nam samochód:
- pierwsza osoba - nareszcie pozbyłem się tego starego psującego się grata. Za zwrot ubezpieczenia, kupię sobie wreszcie nowy,
- natomiast inna osoba będzie lamentować do końca życia.
Od naszej osobowość zależy jak sobie radzimy w różnych sytuacjach. Osoby umiejące panować nad stresem są odporniejsze na choroby. Jednak odporność na stres jest cechą indywidualną. Najgorzej ze stresem radzą sobie pesymiści, osoby zamknięte w sobie oraz bardzo ambitne, którzy każdy błąd przeżywają jak osobistą tragedię.
Co jest przyczyną powstawania stresu:
- środowisko szkolne i środowisko pracy: presja czasu, np. dotrzymanie terminu, chęć sprostania wymaganiom przełożonym, nadmiar obowiązków, obawa porażki, utraty pracy, brak pracy itp.;
- środowisko życia: hałas, tłok, korki, załatwianie spraw w urzędach;
- życie rodzinne: trudności w kontaktach z partnerem, śmierć bliskiej osoby, rozwód, chęć bycia idealnym rodzicem;
- stres biologiczny: w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia;
- długotrwałe zmęczenie lub wyczerpanie jest następstwem długotrwałego oddziaływania wytężonej pracy, nauki i pojawia się, gdy stawiamy sobie wygórowane wymagania.
Jak zaradzić sytuacjom stresowym?
Najlepiej byłoby unikać sytuacji stresowych, jednak nie jest to łatwe, a w niektórych sytuacjach wręcz nie możliwe. Pokonywanie stresu należy rozpocząć od ustalenia jego przyczyny. Nie dopuszczać do sytuacji, kiedy przejdzie on w formę przewlekłą. Możemy to zrobić samodzielnie lub z pomocą psychoterapeuty, czy też najbliższej osoby. Rozsądna i chłodna ocena sytuacji pozwoli nam stwierdzić, czy można w niej coś zmienić, czy też wszelkie próby będą tylko stratą czasu i energii, które mogą jeszcze bardziej pogłębić zjawisko stresu. Pozwoli nam to lepiej poznać nasze mocne i słabe strony, a w przyszłości przewidzieć, które sytuacje niosą dla nas duże ryzyko stresu. Wiara we własne możliwości oraz przekonanie, że nawet w syutuacjach beznadziejnych jest jakieś wyjście pozwala rozładowć stan napięcia stresowego. W pokonywaniu stresu możemy wspierać się metodami naturalnymi, np. muzykoterapią, aromaterapią, medytacjami, masażem, ziołolecznictwem lub farmakologicznymi - ziołowe leki uspokajające, magnez z witamina C. Duże znaczenie ma oparcie bliskich osób oraz życzliwość i optymizm innych ludzi, którymi należy się otaczać (unikać pesymistów i osób ciągle narzekających).
Smutków nie należy topić w alkoholu - prowadzi to do uzależnienia, a nie rozwiązuje problemów. Nie nadużywajmy leków uspokajających i nasennych - również powodują uzależnienie. Nie leczmy kłopotów objadaniem się, doprowadzi to do nadwagi, która stanie się następną przyczyną naszych problemów. Kawa i papierosy również nie są dobrym lekiem na stres.
Na codzienny stres dobra jest aktywność fizyczna: sport, spacer z psem, praca w ogrodzie, prace domowe, kontakt z naturą. Warto mieć i poświęcać czas na hobby, które nas odpręża. Podarujmy sobie każdego dnia chociaż pół godzinki "nic nierobienia", przestrzegajmy właściwego odpoczynku, snu.
Często dręczą nas sprawy nieistotne, które analizujemy, ciągle szukamy rozwiązania - odpuśćmy je, a z czasem okaże się, że proste rozwiązanie przyszło same. Spotykaj się ze znajomymi, pozwól sobie na trochę szaleństwa, a nawet wygłupianie się.
Jakie reaguje nasz organizm na stres?
Zdenerwowanie, stany lękowe wyzwalają w naszym organiźmie adrenalinę, kortyzol, które mają wpływ na:
Brzuch - nadmiar kwasu żołądkowego, znaczny przyrost wagi lub zanik (chudnięcie).
Głowa - napady bólu głowy, zawroty. Gruczoły potowe - nagłe pocenie się.
Oddech - płytki, nieregularny powodujący szybkie zmęczenie przy niewielkim wysiłku.
Problemy płciowe - nieregularne miesiączki, spadek popędu seksualnego, oziębłość, kłopoty z potencją.
Szyja - sztywność i ból karku. Skóra - suchość skóry, trądzik, łuszczyca, alergia.
Włosy - bardziej podatne są na przetłuszczanie, a nawet łupież oraz mogą wypadać.
Jakie choroby może powodować stres?
1. Choroby serca, zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie tętnicze, zawał.
2. Chorobę niedokrwienną, chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy.
3. Nerwice, bezsenność, depresja, stany lękowe i fobie.
4. Zwiększoną zachorowalność na choroby zakaźne przez obniżenie odporności organizmu.
5.Zaburzenia miesiączkowania u kobiet i zaburzenia potencji u mężczyzn.